Het prachtig geloof van onbevreesde onderdanigheid

Uit Bijbelse Boeken en Preken

1 Petrus 3:1-7¹ Voor u, vrouwen, geldt hetzelfde: erken het gezag van uw man. Dan zullen mannen die weigeren Gods woord te gehoorzamen daarvoor gewonnen worden door het gedrag van hun vrouw, zonder dat zij iets hoeft te zeggen, 2 omdat ze zien hoe zuiver u leeft uit ontzag voor God. 3 Uw schoonheid moet niet gelegen zijn in uiterlijkheden, zoals kunstig gevlochten haar, gouden sieraden of elegante kleding, 4 maar in wat verborgen ligt in uw hart, in een zacht en stil gemoed. Dat is een onvergankelijk sieraad dat God kostbaar acht. 5 Daarmee tooiden zich vroeger ook de heilige vrouwen die hun hoop op God vestigden en het gezag van hun man erkenden, 6 zoals Sara; zij gehoorzaamde Abraham en noemde hem haar heer. U bent haar dochters wanneer u het goede doet en u geen angst laat aanjagen.

We gaan verder met onze serie over het huwelijk, en vandaag richten we ons op wat het betekent voor een vrouw om onderdanig aan haar man te zijn. Ik ben er zeer enthousiast over dat mannen en vrouwen, ongehuwd of gehuwd, oud en jong (inclusief kinderen) dit horen als een oproep tot iets wat krachtig, nobel, mooi, respect- en menswaardig is aan de hoogste spirituele en morele prestaties van de vrouw.

Kijk, om die reactie voor te bereiden, eens naar twee zinsdelen in 1 Petrus 3:1: “Voor u, vrouwen, geldt hetzelfde: erken het gezag van uw man.” Zie het woord uw man in “van uw man.” Dat betekent dat er een uniek passende onderdanigheid is aan uw eigen man die niet past in relatie tot andere mannen. U bent niet opgeroepen om onderdanig te zijn aan alle mannen op de manier waarop u dat bent bij uw man. Kijk ook eens naar het begin van de zin: “Voor u, vrouwen, geldt hetzelfde.” Dat betekent dat de oproep voor de onderdanigheid van de vrouw onderdeel is van een grotere oproep aan alle Christenen tot verschillende manieren van onderdanigheid.

Inhoud 1 De eerste brief van Petrus 2:13-3:12 2 Petrus’ krachtige beeltenis van vrouwelijkheid 3 De diepste wortels van vrouwelijkheid: Hoop op God 4 Onbevreesdheid 5 Een nadruk op innerlijke schoonheid 6 Een unieke soort onderdanigheid 7 Wat onderdanigheid niet is 8 Wat onderdanigheid is 9 Het doel: Altijddurende heilige vreugde

De eerste brief van Petrus 2:13-3:12

In 1 Petrus 2:13-17 spoort Petrus ons allemaal aan om omwille van de Heer het gezag van de overheden die door mensen zijn aangesteld te erkennen: dat van de keizer als de hoogste autoriteit dan wel van de gouverneurs die door hem zijn afgevaardigd. Met andere woorden, houd u aan de snelheidsgrenzen, draag uw belastingen af, en ga respectvol om met politieagenten en senatoren.

Dan, in 2:18-25, richt Petrus zich tot de huisslaven (oiketai) van de kerk en spoort hen aan om hun meesters, zowel de vriendelijke als de slechte, gehoorzaam te zijn in alle opzichten.

Dan, in 3:1-6, leert Petrus de vrouwen om onderdanig aan hun mannen te zijn, inclusief de mannen die niet geloven. Dat is het gedeelte waarop we ons richten als onderdeel van onze serie over het huwelijk.

Dan, in vers 7, leert hij mannen om zorgzaam om te gaan met hun vrouwen als medeerfgenamen van de genade van het leven.

Ten slotte, in 3:8-12, vertelt Petrus de hele kerk om onderling eenheid, sympathie, liefde, goedhartigheid en bescheidenheid te hebben, en om kwaad niet met kwaad te vergelden. Met andere woorden, schik u naar elkaar en dien elkaar. Dus, zoals we zagen in Efeziërs 5, is voor ons allen onderdanigheid een bredere christelijke deugd om na te streven, en heeft ze haar unieke en passende uitdrukkingsvormen in allerlei relaties. Vandaag richten we ons op de relatie van de vrouw ten opzichte van haar man. Hoe ziet onderdanigheid er hier uit?

Petrus’ krachtige beeltenis van vrouwelijkheid

Laten we, voordat ik uiteenzet wat niet valt onder onderdanigheid en wat het wel is, een paar minuten kijken naar de krachtige beeltenis van vrouwelijkheid die Petrus met deze woorden beschrijft. Wat we zien zijn diepe, sterke wortels van vrouwelijkheid onder de vrucht van onderdanigheid. Het zijn de wortels die van onderdanigheid het krachtig en prachtig ding maken dat het is.

Begin met vers 5: “Daarmee tooiden zich vroeger ook de heilige vrouwen die hun hoop op God vestigden en het gezag van hun man erkenden.”

De diepste wortels van vrouwelijkheid: Hoop op God

De diepste wortel van christelijke vrouwelijkheid die genoemd wordt in deze tekst, is de hoop op God. “Heilige vrouwen die hun hoop op God vestigden.” Een christelijke vrouw vestigt niet haar hoop op haar man of op het krijgen van een man. Zij vestigt haar hoop niet op haar uiterlijk. Ze vestigt haar hoop op de beloftes van God. Ze wordt beschreven in Spreuken 31:25: “Uit haar verschijning spreken kracht en waardigheid, de dag van morgen ziet ze lachend tegemoet.” Ze lacht tegen alles wat de toekomst brengt en zou kunnen brengen want ze heeft haar hoop op God gevestigd.

Ze kijkt weg van de problemen, de misère en obstakels van het leven die de toekomst somber laten lijken, en ze richt haar aandacht op de onaantastbare macht en liefde van God die in de hemel regeert en op aarde doet wat hem behaagt. Ze kent haar Bijbel, en kent haar theologie van de almacht van God, en ze kent zijn belofte dat hij bij haar zal zijn en haar zal helpen in haar kracht wat er ook gebeurt. Dat is de diepe, onwrikbare wortel van christelijke vrouwelijkheid. En Petrus verheldert dit in vers 5. Hij heeft het niet over elke willekeurige vrouw. Hij spreekt over de vrouwen met onwrikbare, Bijbelse wortels in de almachtige goedheid van God – heilige vrouwen die hun hoop op God gevestigd hebben.

Onbevreesdheid

Het volgende wat van de christelijke vrouwelijkheid na de hoop op God te zien is, is de onbevreesdheid die ze in deze vrouwen oproept. Dus vers 5 stelt dat de heilige vrouwen van weleer hun hoop op God vestigden. En dan geeft vers 6 Sara, Abrahams vrouw, als voorbeeld om vervolgens te verwijzen naar alle andere christelijke vrouwen als haar dochters. Vers 6b: “U bent haar dochters wanneer u het goede doet en u geen angst laat aanjagen.”

Deze beschrijving van christelijke vrouwelijkheid wordt dus eerst gekenmerkt door de hoop op God en dan door wat er uit deze hoop groeit, namelijk onbevreesdheid. Ze vreest de toekomst niet; ze ziet de toekomst lachend tegemoet. De aanwezigheid van hoop op de onoverwinnelijke almacht van God verdrijft vrees. Of om het voorzichtiger en realistischer te stellen, de dochters van Sara bevechten de bezorgdheid die in hun harten opkomt. Ze nemen de strijd op tegen angst, en ze verslaan het met de hoop op de beloftes van God.

Volwassen christelijke vrouwen weten dat het volgen van Christus lijden betekent. Maar ze geloven in de beloftes zoals 1 Petrus 3:14: “Maar zelfs als u zou lijden omwille van de gerechtigheid, dan bent u toch gelukkig te prijzen. Wees daarom niet bang voor de mensen en laat u door niets in verwarring brengen,” en 1 Petrus 4:19: “Daarom moeten allen die lijden omdat God dat wil, het goede blijven doen en hun leven in handen leggen van de trouwe schepper.”

Dat is wat christelijke vrouwen doen: Ze leggen hun zielen in de handen van een trouwe schepper. Ze hopen op God. En ze overwinnen angst.

Een nadruk op innerlijke schoonheid

En dat brengt ons bij een derde onderdeel van Petrus’ beeltenis van de vrouwelijkheid, een nadruk op innerlijke schoonheid in plaats van uiterlijke. De eerste brief van Petrus 3:5 begint: “Daarmee tooiden zich vroeger ook de heilige vrouwen die hun hoop op God vestigden.” Deze versiering verwijst terug naar wat is beschreven in verzen 3-4:

Uw schoonheid moet niet gelegen zijn in uiterlijkheden, zoals kunstig gevlochten haar, gouden sieraden of elegante kleding, maar in wat verborgen ligt in uw hart, in een zacht en stil gemoed. Dat is een onvergankelijk sieraad dat God kostbaar acht.

We weten dat dit niet betekent dat alle juwelen en hair styling uitgesloten zijn omdat dan ook alle kleding uitgesloten zou zijn want er staat: “Uw schoonheid moet niet gelegen zijn in uiterlijkheden … of elegante kleding.” Wat hij bedoelt is: Richt uw belangrijkste aandacht en inspanning niet op hoe u eruit ziet aan de buitenkant; richt die op de schoonheid die aan de binnenkant zit. Lever meer inspanning aan en wees meer bezig met innerlijke schoonheid dan met uiterlijke schoonheid.

En hij is specifiek in vers 4. Als een vrouw haar hoop op God richt en niet op haar man en niet op haar uiterlijkheden, en als ze haar angst overwint met de beloften van God, zal dat een effect op haar hart hebben: het zal haar een innerlijke kalmte geven. Dat is wat Petrus bedoelt in vers 4 met “wat verborgen ligt in uw hart, in een zacht en stil gemoed. Dat is een onvergankelijk sieraad dat God kostbaar acht.”

Een unieke soort onderdanigheid

Dat laat één onderdeel van zijn beeltenis van vrouwelijkheid over om nader te bekijken. Eerst was er hoop op God. Dat brengt ons bij onbevreesdheid ten aanzien van wat de toekomst ook moge brengen. Dat leidt dan tot innerlijke kalmte en mildheid. En, ten slotte, komt die mentaliteit tot uitdrukking in een uniek soort onderdanigheid aan haar man. Vers 1: “Voor u, vrouwen, geldt hetzelfde: erken het gezag van uw man.” Vers 5: “Daarmee tooiden zich vroeger ook de heilige vrouwen die hun hoop op God vestigden en het gezag van hun man erkenden.”

Dat is een korte blik op de voorstelling van het soort vrouw dat Petrus in gedachten had toen hij de vrouw opriep om het gezag van haar man te erkennen. Onwrikbare hoop op God. Moed en onbevreesdheid ten aanzien van welke toekomst dan ook. Beheerste kalmte van de ziel. Bescheiden erkenning van het gezag van haar man.

Het is een groot verdriet dat in onze moderne maatschappij – zelfs binnen de kerk – de verschillende en aanvullende rollen van Bijbels leiderschap voor de man en Bijbelse onderdanigheid voor de vrouw worden veracht of gewoon worden genegeerd. Sommige mensen schrijven die eenvoudigweg af als sub-christelijke culturele overblijfsels uit de eerste eeuw. Anderen misvormen en misbruiken ze – ik zat laatst in mijn kantoor met een man die geloofde dat onderdanigheid betekent dat zijn vrouw thuis niet van de ene kamer naar de andere mag zonder zijn toestemming te vragen. Dat soort ziekelijke misvorming maakt het voor mensen gemakkelijker om rond te strooien met soortgelijke teksten uit de Bijbel.

Maar de waarheid over leiderschap en onderdanigheid is hier wel degelijk te vinden en is zeer mooi. Als u de naleving ervan ziet met het stempel van christelijke grootsheid erop – de wederkerigheid van dienstbaarheid zonder de realiteit van leiderschap en onderdanigheid aan de kant te schuiven – is het een prachtige en zeer bevredigende voorstelling. Dus laten we op basis van deze tekst eerst eens nadenken over wat onderdanigheid niet is, en dan wat het wel is.

Wat onderdanigheid niet is

Hier zijn zes dingen die niet op 1 Petrus 3:1-6 zijn gebaseerd.

1. Onderdanigheid betekent niet het eens zijn met alles wat de man zegt. U kunt dat zien in vers een: zij is een christen en hij niet. Hij heeft een set ideeën over de uiteindelijke werkelijkheid. Zij heeft een andere set. Petrus roept haar op om onderdanig te zijn aannemend dat ze niet zijn zienswijze op de belangrijkste zaak van de wereld erkent – God. Dus onderdanigheid kan niet de erkenning betekenen van alles wat haar man denkt.

2. Onderdanigheid bekent niet dat je je hersenen of je wil achterlaat bij het trouwaltaar. Het is niet de onmogelijkheid of wilsgebrek om voor jezelf te denken. Hier heb je een vrouw die het evangelie van Jezus Christus heeft gehoord. Ze heeft erover nagedacht. Ze heeft de beweringen van Jezus op waarheid geëvalueerd. Ze nam de schoonheid en waarde van Christus en zijn werk op in haar hart, en ze koos hem. Haar man hoorde het ook. Anders zou Petrus waarschijnlijk niet beweren dat hij weigert “Gods woord te gehoorzamen.” Hij heeft het woord gehoord en hij heeft erover nagedacht. En hij koos Christus niet. Zij dacht voor zichzelf en handelde. En Petrus vertelt haar niet om zich terug te trekken van die toewijding.

3. Onderdanigheid betekent niet alle moeite te laten varen om een man te veranderen. Het hele punt van deze tekst is om een vrouw te vertellen hoe haar man te “winnen”. In vers 1 staat: “Voor u, vrouwen, geldt hetzelfde: erken het gezag van uw man. Dan zullen mannen die weigeren Gods woord te gehoorzamen daarvoor gewonnen worden door het gedrag van hun vrouw, zonder dat zij iets hoeft te zeggen.” Als de Bijbel je een zorg zou zijn, zou je kunnen zeggen: “Onderdanigheid moet betekenen dat je de man accepteert zoals hij is en niet probeert hem te veranderen.” Maar als u gelooft wat de Bijbel zegt, komt u tot de conclusie dat onderdanigheid, paradoxaal genoeg, soms een strategie is om hem te veranderen.

4. Onderdanigheid betekent niet de wil van de man voor de wil van Christus stellen. De tekst leert ons duidelijk dat de vrouw een volger van Jezus is voor en boven het zijn van een volger van haar man. Onderdanigheid aan Jezus relativeert onderdanigheid aan echtgenoten – en regeringen, werkgevers en ouders. Toen Sara Abraham “heer” noemde in vers 6, was het heer met een kleine letter h. Het is als “meneer” of “ mijnheer”. En de gehoorzaamheid die ze geeft is beperkte gehoorzaamheid want haar hoogste loyaliteit is aan de Heer met een hoofdletter L.

5. Onderdanigheid betekent niet dat een vrouw haar persoonlijke, spirituele kracht in eerste instantie krijgt via haar man. Een goede echtgenoot hoort inderdaad zijn vrouw kracht te geven, haar te ontwikkelen en te onderhouden. Hij hoort een bron van kracht te zijn. Maar wat deze tekst laat zien is dat wanneer de mans spiritueel leiderschap ontbreekt, een christelijke vrouw niet verstoken is van kracht. Onderdanigheid betekent niet dat ze van hem afhankelijk is voor de voorzieningen in haar geloofskracht, deugd en karakter. De tekst beweert feitelijk precies het tegendeel. Ze is geroepen om diepte, kracht en karakter te ontwikkelen niet vanuit haar man maar voor haar man. Vers vijf beweert dat haar hoop op God is, in de hoop dat haar man haar daarin zal vergezellen.

6. Ten slotte betekent onderdanigheid niet dat een vrouw moet handelen uit angst. Vers 6b luidt: “U bent haar [Sara’s] dochters wanneer u het goede doet en u geen angst laat aanjagen.” Met andere woorden, onderdanigheid is vrij, niet afgedwongen door angst. De christelijke vrouw is een vrije vrouw. Wanneer ze het gezag van haar man erkent – ongeacht of hij gelovig is of ongelovig – doet ze dat in vrijheid, niet uit angst.

Wat onderdanigheid is

Als dat niet is wat onderdanigheid is, wat is het dan wel? Enkele weken geleden suggereerde ik op basis van Efeziërs 5 wat hier ook waar is: Onderdanigheid is de goddelijke oproep aan een vrouw om haar mans leiderschap te eren, te bevestigen en door te voeren in overeenstemming met haar gaven. Het is de aanleg om een mans gezag te erkennen en een neiging om zijn leiderschap te volgen. Het is een houding die uitdraagt: “ik ben blij voor je dat je het initiatief binnen ons gezin neemt. Het verheugt me als je de verantwoordelijkheid voor dingen neemt en liefdevol leidt. Ik bloei niet op in de relatie als je passief bent en ik moet zorgen dat het gezin functioneert.”

Maar onderdanigheid volgt een man niet in zonde. Wat doet onderdanigheid dan in zo’n situatie? Het zegt: “Het maakt me bedroefd wanneer je zondige dingen onderneemt en wilt dat ik meedoe. Je weet dat ik dat niet kan doen. Ik heb niet de wens om me tegen jou te verzetten. In tegendeel, ik bloei het meest wanneer ik met vreugde kan reageren op je leiding; maar ik kan niet bij je zijn in zonde, hoezeer ik er ook van houd je leiderschap in ons huwelijk te respecteren. Christus is mijn Koning.”

De reden waarom ik zeg dat onderdanigheid een aanleg is en een neiging om de mans leiding te volgen, is dat er tijden in een christelijk huwelijk zullen zijn waarin de deemoedigste vrouw, om een goede reden, zal aarzelen bij een beslissing van haar man. Die kan voor haar onverstandig lijken. Stel u voor dat het gaat om Noël² en mij. Ik sta op het punt iets te besluiten voor het gezin wat haar dom voorkomt. Op dat moment kan Noël haar onderdanigheid als volgt tot uitdrukking brengen: “Johnny, ik weet dat je hierover veel hebt nagedacht, en ik houd ervan dat je het initiatief neemt om voor ons te plannen en op die manier de verantwoordelijkheid te nemen maar ik kan echt geen vrede sluiten met deze beslissing en ik denk dat we er nog eens over moeten praten. Zullen we? Misschien vanavond ergens?”

Waarom dit een soort Bijbelse onderdanigheid is, is 1) omdat mannen, anders dan Christus, feilbaar zijn en dat horen toe te geven; 2) omdat mannen horen te willen dat hun vrouwen verheugd zijn over de gezinsbeslissingen want Christus wil dat de kerk verheugd is over het volgen van zijn beslissingen en hem niet met tegenzin volgt; 3) vanwege de manier waarop Noël haar bedenkingen tot uitdrukking bracht, duidelijk kenbaar maakte dat ze mijn leiderschap steunt en mij bevestigde in mijn rol als gezinshoofd; en 4) omdat ze het mij duidelijk heeft gemaakt vanaf het begin van ons huwelijk dat als, nadat we alles wat gezegd moet worden, hebben gezegd en we het nog steeds oneens zijn, zij zich zal voegen naar haar mans beslissing.

Het doel: Altijddurende heilige vreugde

Dus eindig ik met de geheugenopfrissing dat het huwelijk grotendeels niet gaat over van elkaar blijven houden. Het gaat over verbondstrouwheid. En de belangrijkst reden waarom het over verbondstrouwheid gaat, is dat God de relatie tussen man en vrouw bedoeld heeft als representatie van de relatie tussen Christus en de kerk. Dat is de diepste zin van het huwelijk. En dat is waarom uiteindelijk de rollen van leiderschap en onderdanigheid zo belangrijk zijn. Als onze huwelijken de waarheid over Christus en zijn kerk gaan vertellen, kunnen we niet onverschillig zijn voor de zin van leiderschap en onderdanigheid. En laat het niet ongezegd blijven dat Gods doel voor de kerk – en voor de christelijke vrouw die deze representeert – haar altijddurende heilige vreugde is. Christus stierf voor hen om dit voor elkaar te krijgen.

---

Noot van de vertaler

¹ Bijbelteksten zijn geciteerd uit de Nieuwe Bijbelvertaling van 2021 (NBV21)
² Noël Piper is de vrouw van John Piper, de auteur van dit artikel