De hoogmoed van Babel en de lofprijzing van Christus

Uit Bijbelse Boeken en Preken

Genesis 11:1-9¹

Heel de aarde had één taal en eendere woorden. En het gebeurde, toen zij naar het oosten trokken, dat zij een vlakte in het land Sinear vonden. Daar gingen zij wonen. En zij zeiden allen tegen elkaar: Kom, laten wij kleiblokken maken en die goed bakken! En die kleiblokken dienden hun tot steen en het asfalt diende hun tot leem. En zij zeiden: Kom, laten wij voor ons een stad bouwen, en een toren waarvan de top in de hemel reikt, en laten we voor ons een naam maken, anders worden wij over heel de aarde verspreid! Toen daalde de HEERE neer om de stad en de toren te zien die de mensenkinderen aan het bouwen waren, en de HEERE zei: Zie, zij vormen één volk en hebben allen één taal. Dit is het begin van wat zij gaan doen, en nu zal niets van wat zij zich voornemen te doen, voor hen onmogelijk zijn. Kom, laten Wij neerdalen en laten Wij hun taal daar verwarren, zodat zij geen van allen elkaars taal zullen begrijpen. Zo verspreidde de HEERE hen vandaar over heel de aarde, en zij hielden op met het bouwen van de stad. Daarom gaf men haar de naam Babel; want daar verwarde de HEERE de taal van heel de aarde, en vandaar verspreidde de HEERE hen over heel de aarde.

Ons thema van deze serie is Spectaculaire zonden en hun ambitieus doel in de glorie van Christus. Vandaag komen we aan bij de spectaculaire zonde van het bouwen van de toren van Babel. Stel de volgende vragen behalve als u denkt dat dit voor uw modern leven onbelangrijk is en te ver van u afstaat: Waar komen al die talen in de wereld vandaan – en al die bevolkingsgroepen? Zijn die het resultaat van zonde? Zijn die een goed idee, vol mogelijkheden voor de glorie van Christus en de vreugde van Gods mensen? Is het goed of slecht dat er afzonderlijke, onafhankelijke, politieke staten zijn die vaak in onderling conflict staan? Hoe denkt God over een monolithische superstaat? Zal hij zoiets voorkomen? Zal de wereld eindigen met zo’n staat? En persoonlijk, wat is uw eigen basiszonde, en hoe denkt God daarover? Wat heeft hij gedaan om u ervan te redden? Dit alles en meer vloeit voort uit deze tekst?

Inhoud 1 Een verwarrende kwestie uitgelegd 2 Twee grote zonden blootgelegd 3 Adams zonde herhaald 4 Heilige minachting getoond 5 Ambitieus streven verijdeld 6 Christus’ glorie ontworpen 7 1) Christenen beschermd 8 2) Hoogmoed vernietigd 9 3) Elke groep aangesproken 10 4) Het evangelie vereerd 11 5) Jezus aanbeden

Een verwarrende kwestie uitgelegd

Laten we beginnen door een verwarrende inhoudelijke kwestie te verduidelijken. Genesis 11:1-9 lijkt het ontstaan van talen te beschrijven. Maar oplettende lezers van Genesis was al opgevallen dat in hoofdstuk 10 volkeren en talen al werden beschreven nog vóór de toren van Babel in Genesis 11. Kijk bijvoorbeeld eens naar Genesis 10:5: “Van hen stammen de mensen af die zich over de kustlanden van de volken verspreid hebben, in hun landen, elk overeenkomstig zijn taal, overeenkomstig hun geslachten, onder hun volken.” Dan kom je aan bij Genesis 11:1 en daar staat: “Heel de aarde had één taal en eendere woorden.” De auteur wist wat hij deed. Hij was in 11:1 niet vergeten wat hij net in 10:5, 20 en 31 had geschreven (slechts twee verzen eerder).

De oplossing is het erkennen dat de auteur deze twee verhalen niet in chronologische volgorde heeft gebracht. Hij beschrijft eerst de verspreiding van de mensen en talen in hoofdstuk 10 en dan beschrijft hij de bron van die diversiteit in Genesis 11:1-9. Soms, wanneer je iets choquerends te vertellen hebt over waarom een grote gebeurtenis zich voordoet, doe je dat aan het begin van deze gebeurtenis, en soms wacht je even en vertel je dat aan het einde van de gebeurtenis.

Na de zondvloed had God in Genesis 9:1 tegen Noah gezegd: “Wees vruchtbaar, word talrijk en vervul de aarde!” Dat is wat hoofdstuk 10 beschrijft. Het gebeurde toen de mensen en talen zich sterk vermeerderden. Het leek op een eenvoudige opvolging van Gods gebod. Het leek op gehoorzaamheid. Dan laat Genesis 11:1-9 de bom ontploffen. Het was geen gehoorzaamheid. Ze verspreiden zich niet. Ze groepeerden zich. God kwam naar beneden, verpletterde hun ongehoorzaamheid en maakte hun groepering onmogelijk. Hij verwarde hun taal en splitste de mensheid in vele volkeren en talen.

Twee grote zonden blootgelegd

Laten we een paar minuten dóórboren en zien wat de zonde was en daarna wat Gods oordeel was, voordat we vragen hoe dit alles is gepland ten behoeve van de glorie van Christus. Genesis 11:1-4:

Heel de aarde had één taal en eendere woorden. En het gebeurde, toen zij naar het oosten trokken, dat zij een vlakte in het land Sinear vonden. Daar gingen zij wonen. En zij zeiden allen tegen elkaar: Kom, laten wij kleiblokken maken en die goed bakken! En die kleiblokken dienden hun tot steen en het asfalt diende hun tot leem. En zij zeiden: Kom, laten wij voor ons een stad bouwen, en een toren waarvan de top in de hemel reikt, en laten we voor ons een naam maken, anders worden wij over heel de aarde verspreid!

De belangrijke stellingen staan in vers 4: 1) Ze proberen een stad te bouwen. 2) Ze proberen in de stad een toren te bouwen die tot in de hemel reikt. 3) Ze proberen voor zichzelf een naam te maken. 4) Ze streven ernaar niet over de hele aarde te worden verspreid. De eerste twee hiervan komen overeen met de andere twee. Het bouwen van een stad is de manier om te voorkomen dat je verspreid wordt over de hele aarde. En een toren bouwen tot in de hemel is de manier om voor jezelf een naam te maken. Dus de stad en de toren zijn de uiterlijk uitingen van de innerlijke zonden. De twee zonden zijn de liefde voor roem (dus je verlangt ernaar om een naam voor jezelf te maken) en de liefde voor veiligheid (dus je bouwt een stad en neemt niet het risico om de hele aarde te bevolken).

Gods wil voor menselijke wezens is niet dat we onze vreugde vinden in geroemd worden maar dat we onze vreugde vinden in hem kennen en prijzen. Zijn wil is niet dat we onze veiligheid vinden in steden maar in God die we dolgraag gehoorzamen. Dus de spectaculaire zonde van de mens is dat, zelfs na de zondvloed die voor Noach en zijn verwanten de waarschuwende donderklap tegen zonde was, blijkt dat we na de vloed niet beter waren dan ervoor. De menselijke natuur zat nog net zo in elkaar als bij Adam en Eva. Ze willen voor zichzelf bepalen wat het beste is. Ze denken dat ze kunnen opstaan en de plek van God kunnen opeisen. Dit is het verhaal over de mensheid tot aan de dag van vandaag los van verlossende genade.

Adams zonde herhaald

Twee dingen in vers 5 kondigen aan dat de mens gaat proberen om zijn plek in te nemen. “Toen daalde de HEERE neer om de stad en de toren te zien die de mensenkinderen aan het bouwen waren.” Ten eerste, zie dat hij ze “mensenkinderen” noemt of anders vertaald, “de zonen van Adam.” De bouw van deze stad en deze toren zijn van dezelfde orde als wat Adam deed toen hij rebelleerde tegen God en van de boom at. De zondige natuur van Adam gaat verder in zijn afstammelingen – inclusief u en mij.

Heilige minachting getoond

Ten tweede, zie dat er staat: “Toen daalde de HEERE neer om de stad en de toren te zien.” Dit is heilige minachting. De auteur spot met de toren door te stellen dat God moest neerdalen om het te zien. Deze toren staat zo ver van de hemel af dat God het vanaf daar niet kan zien. Natuurlijk, God kan alles waar dan ook zien. Maar als je de belachelijke aard van de mens met zijn kleine prestatietjes in zijn God-kleinerende hoogmoed wilt laten zien, neem je wat risico, spreek je ironisch en beschrijf je God als degene die naar beneden tuurt op zoek naar deze grote toren “waarvan de top in de hemel reikt.”

Ambitieus streven verijdeld

Wat zal God nu doen als reactie op deze spectaculaire zonde van de mens die weigert om de aarde te bevolken met Gods glorie, die veilig gaat leven in de stad en probeert zichzelf te verheffen naar de plaats van God? Genesis 11:6-8:

En de HEERE zei: Zie, zij vormen één volk en hebben allen één taal. Dit is het begin van wat zij gaan doen, en nu zal niets van wat zij zich voornemen te doen, voor hen onmogelijk zijn. Kom, laten Wij neerdalen en laten Wij hun taal daar verwarren, zodat zij geen van allen elkaars taal zullen begrijpen. Zo verspreidde de HEERE hen vandaar over heel de aarde, en zij hielden op met het bouwen van de stad.

Kijk eens naar wat God zegt in vers 6: “Zie, zij vormen één volk en hebben allen één taal.” Dat laat zien dat God er niet alleen maar op uit is om hun taal te verdelen maar door dat te doen ook het volk te verdelen in vele volkeren. Hij is erop uit om talen en volkeren te verveelvoudigen. Daarom staat er in vers 7: “Kom, laten Wij neerdalen en laten Wij hun taal daar verwarren, zodat zij geen van allen elkaars taal zullen begrijpen.” Op die manier verspreidde God hen over de oppervlakte van de hele aarde.

Dus zijn reactie op de laatdunkendheid en arrogantie van de mens was om het communiceren moeilijker voor de mens te maken en zo ook de eenheid in God-kleinerende ambitieuze plannen. God heeft in de wereld een systeem gebouwd waarmee de hoogmoed van verschillende groepen mensen de hoogmoed van andere groepen mensen inperkt. God kent het immens vermogen van de mens die hij naar zijn evenbeeld had geschapen. En hij heeft ze geweldig veel vrijheid gegeven om, zonder hem te vertrouwen, zichzelf te verheerlijken en hun eigen veiligheidssystemen te ontwerpen. Maar er zijn grenzen. Duizenden talen wereldwijd en duizenden verschillende volkeren beperken het ambitieus streven van de hoogmoedige mensheid.

Christus’ glorie ontworpen

Wend u nu met mij tot de vraag welk ambitieus plan God hiermee heeft ten gunste van de glorie van Christus. Houd in het achterhoofd het principe dat we herhaaldelijk geleerd hebben: Als God iets toestaat, doet hij dat met een reden. En deze reden is onderdeel van een plan. God doet niet iets willekeurig of roekeloos of doelloos. Dus als hij deze spectaculaire zonde van de hoogmoed, arrogantie en opstand op de vlakte van Sinear toestaat, weet hij precies wat hij doet en wat zijn reactie daarop zal zijn. Dat betekent dat de volkeren en talen van de wereld geen bijkomstigheid zijn. Ze zijn Gods veroordeling voor zonde, en tegelijkertijd zijn ze door God gepland ten gunste van de wereldwijde glorie voor Jezus Christus.

Dus stellen we nogmaals de vraag: Hoe dienen deze spectaculaire zonde en de onderscheidenlijke talen van de wereld die daar het gevolg van zijn, de verering van de glorie van Christus? Hier staan vijf manieren:

1) Christenen beschermd

Gods verdeling van de wereld in verschillende talen voorkomt de opkomst van een wereldwijde, monolithische, antichristelijke staat die de macht zou hebben om domweg alle christenen weg te vagen. We denken vaak dat de verscheidenheid in talen, culturen, volkeren en politieke staten een belemmering is voor de wereldwijde evangelisatie – de verspreiding van Christus’ glorie. Zo ziet God dat niet. God is meer bezorgd over de gevaren van menselijke eenheid dan over de gevaren van menselijke diversiteit. Wij mensen zijn veel te slecht om verenigd te mogen zijn in één taal of één regering. Het evangelie over de glorie van Christus wordt beter verspreid en bloeit meer vanwege, en niet ondanks, 6.500 talen.

2) Hoogmoed vernietigd

Hier heb je een tweede manier waarop het verhaal van de toren van Babel, Christus vereert. Stel dat iemand vraagt: “Maar zou er aan het einde der tijden niet een grote, wereldwijde regering komen waarin christenen in feite overal vervolgd zullen worden?” Het antwoord is ja. In de Eindtijd zal God de teugels die nu het kwaad terughouden, laten vieren. De Antichrist – de “mens van de wetteloosheid” zoals Paulus hem noemt (2 Thessalonicenzen 2:3), het “beest” zoals Johannes hem noemt (Openbaring 13:3) – zal opstaan met grote, wereldwijde aantrekkingskracht, en er zal een verschrikkelijke vervolging van christenen zijn. Maar hier heb je het verband met de opstandelingen van Sinear. De toren die ze bouwden werd de toren van Babel genoemd (Genesis 11:9).

Het woord babel komt in het Hebreeuws meer dan 200 keer voor in het Oude Testament en wordt bijna altijd vertaald als “Babylon”. Als de auteur in Genesis 11:9 schrijft: “Daarom gaf men haar de naam Babel (babel); want daar verwarde de HEERE de taal van heel de aarde, en vandaar verspreidde de HEERE hen over heel de aarde,” is dat een terechtwijzing van de grote stad Babylon. Het betekent dat Babylon met zijn protserige torens, muren, tuinen en afgoderij een armzalig poging is in vergelijking met God. En deze naam “Babel” of “Babylon” is de naam gegeven aan de stad van het beest in het boek Openbaring (14:8-9). En daarmee schittert de glorie van Christus want hoewel Babylon een korte tijd dronken is van het bloed van de getuigen van Jezus (Openbaring 17:6), zal ze, net als de toren van Babel, teruggebracht worden tot niets. Hier is een beschrijving die haar aanmerkt als een latere “toren van Babel.”

Haar zonden hebben zich opgestapeld tot aan de hemel … Overeenkomstig de maat waarin zij zichzelf heeft verheerlijkt en losbandig heeft geleefd, geef haar naar die maat pijniging en rouw. Want in haar hart zegt zij: Ik zit als een koningin en ben geen weduwe en ik zal zeker geen rouw zien. … Wee, wee de grote stad Babylon, de sterke stad, want in één uur is uw oordeel gekomen. (Openbaring 18:5, 7, 10)

Dus, ja, in de Eindtijd zal God de teugels die hij de volkeren had aangebonden, laten vieren. Ze zullen opzwellen met de hoogmoed van Babylon. Christenen zullen lijden. En dan, in een oogwenk, zal Christus komen vanaf zijn oneindige hoogten en de mens van de wetteloosheid verslaan met de adem van zijn mond (2 Thessalonicenzen 2:8)². En Babylon zal dan niet meer bestaan. De hoogmoed van de mens zal op aarde zijn uitgeroeid. Het verhaal in Genesis 11:1-9 is hiervan een voorbode. De overwinning daar en aan het einde is de overwinning van Christus.

3) Elke groep aangesproken

Hier een derde manier waarop de zonden van Babel en Gods veroordeling daarvan leidt tot de algehele glorie van Christus. De autoriteit en macht van Jezus wordt vereerd want hij maakt aanspraak op elke taalgroep en elk volk. ‘Mij is alle macht gegeven in de hemel en op de aarde. Ga dus op weg en maak alle volken tot mijn leerlingen’ (Mattheüs 28:18-19a)². Ja, als antwoord op de zonde, heeft God talen en volkeren verdeeld. Maar uiteindelijk vereert het de autoriteit en macht van Christus om in alle talen te zorgen dat er leerlingen komen. Zijn macht is des te glorieuzer omdat ze inbreekt in zoveel verschillende talen en volkeren, en omdat ze redding brengt.

4) Het evangelie vereerd

En hetzelfde moet in het bijzonder gezegd worden van zijn evangelie. De boodschap over zijn dood en wederopstanding. De boodschap van vergeving en vrijspraak. Romeinen 1:16: “Want ik schaam mij niet voor het Evangelie van Christus, want het is een kracht van God tot zaligheid voor ieder die gelooft, eerst voor de Jood, en ook voor de Griek.” Een geweldig onderdeel van de glorie van het evangelie is dat het niet kleinsteeds is. Het is niet de religie van een volksstam. Het breekt in in elke taal en elk volk. Als er geen verscheidenheid in taal was, als de spectaculaire zonde van Babel en de veroordeling ervan niet hadden plaatsgevonden, zou de wereldwijde glorie van Christus niet zo wonderschoon schitteren als in het prisma van duizenden talen.

5) Jezus aanbeden

En tot slot, de aanbidding die Jezus ontvangt vanuit al die talen is mooier vanwege haar verscheidenheid dan het zou zijn als er maar één taal en één volk zou zijn om te zingen: “En zij zongen een nieuw lied en zeiden: U bent het waard om de boekrol te nemen en zijn zegels te openen, want U bent geslacht en hebt ons voor God gekocht met Uw bloed, uit elke stam, taal, volk en natie. En U hebt ons voor onze God gemaakt tot koningen en priesters, en wij zullen als koningen regeren over de aarde” (Openbaring 5:9-10). “Hierna zag ik en zie, een grote menigte, die niemand tellen kon, uit alle naties, stammen, volken en talen, stond vóór de troon en vóór het Lam, bekleed met witte gewaden en palmtakken in hun hand. En zij riepen met een luide stem: De zaligheid is van onze God, Die op de troon zit, en van het Lam!” (Openbaring 7:9-10).

Het was de spectaculaire zonde op de vlaktes van Sinear die aanleiding gaf tot de verveelvoudiging van talen wat eindigde in de meest glorieuze verering van Christus vanuit elke taal op aarde. Prijs de Heer, O Bethlehem³, laat alles wat ademt, de Heer prijzen.

---

Noot van de vertaler

¹Tenzij anders vermeld zijn Bijbelteksten geciteerd uit de Herziene Statenvertaling (HSV)
² Nieuwe Bijbelvertaling 2021 (NBV21)
³ Bethlehem Baptist Church, een protestantse kerk in Minnesota, VS