Kleine Groepen Waarom?/Kleine Groepen… Waarom?

Uit Bijbelse Boeken en Preken

“ Je ziet de dingen wel, maar je neemt ze niet waar,” zei Sherlock Homes tegen zijn trouwe vriend, dr. Watson. “Het verschil daartussen is duidelijk. Zo heb je bijvoorbeeld vaak de trap gezien die van de hal naar deze kamer leidt.”

“Vaak, inderdaad.”
“Hoe vaak?”
“Tja, enige honderden keren.”
“Hoeveel treden heeft die trap dan?”
“Hoeveel? Dat weet ik niet.”

“Zie je wel. Je hebt niet waargenomen. En toch heb je ze wel gezien. Dat is nu precies wat ik bedoel. Ik weet dat er 17 treden zijn, omdat ik ze niet alleen gezien, maar ook waargenomen heb.”

Wie de detectives van Sir Arthur Conan Doyle gelezen heeft, weet dat Sherlock Holmes Dr. Watson vaak zijn onoplettendheid verwijt. Maar Dr. Watson was niet op zijn achterhoofd gevallen. Net als ik, en waarschijnlijk jij, ontbrak hem eenvoudigweg het uitzonderlijke vermogen van Holmes om te observeren en deduceren. Hij zag precies hetzelfde als Sherlock Holmes maar zonder de belangrijke details. Zoals Holmes opmerkte, Watson keek wel…, maar nam niet waar.

Trouwens, als ik in Watson’s schoenen had gestaan, zou ik de beroemde detective een heel ander antwoord hebben gegeven. Ik zou op z’n minst in de verleiding zijn gekomen om te zeggen: “Hoeveel treden? Wie maakt zich daar nou druk om? Los jij deze zaak nu maar op, vriend!”

Maar Sherlock Holmes maakte zich er wel druk over. Observatie was een belangrijk gereedschap in zijn vak. Bij het bestuderen van het onderwerp ‘kleine groepen’ is het voor ons ook belangrijk. Velen van ons kijken naar kleine groepen zoals Watson naar de trap keek. We kijken wel, maar observeren niet. We gaan naar een kleine groep zonder te begrijpen wat de bedoeling ervan is. We verzuimen te begrijpen waarom onze kleine groepen bestaan.

En als we Gods doel met kleine groepen niet kennen, zullen we het ook nooit bereiken.

Inhoud 1 SMALL GROUPS ARE ELEMENTARY, MY DEAR WATSON 2 WAT HEILIGING IS - EN WAT NIET 3 PROBEER DIT NIET IN JE EENTJE 4 WIE IS JOUW NATHAN? 5 SPIEGELTJE, SPIEGELTJE AAN DE WAND

SMALL GROUPS ARE ELEMENTARY, MY DEAR WATSON

Sinds midden jaren ‘70 is de kerk gefascineerd door kleine groepen. De meerderheid van de kerken heeft op z’n minst ‘geëxperimenteerd’ met kleine groepen en vele kerken hebben nog steeds actieve kleine groepen of iets wat er op lijkt.

Echter, vanuit mijn beperkte gezichtspunt gezien, heeft een groot aantal van deze kerken nog nooit een duidelijke bedoeling en Bijbelse doelen uitgewerkt bij het opstarten van hun kleine groepen. Sommige kerken hebben dat wel gedaan en ik beveel ze dan ook aan. Zonder twijfel zijn deze kerken ook het meest succesvol geweest met hun kleine groepen. Maar andere kerken zijn kleine groepen begonnen omdat ze populair waren: de laatste kerktrend. Dat is natuurlijk geen goed motief. De laatste trends bieden een kerk geen goed fundament. Kleine groepen zullen uiteindelijk geen effect hebben als ze niet aan hun Bijbelse doelen voldoen. Vele kleine groepen zijn ten onder gegaan bij gebrek aan Bijbelse doelen. Andere kleine groepen zijn ernstig gehandicapt bij gebrek aan goed materiaal. Zonder te overdrijven kun je zeggen dat de meeste populaire boeken en handleidingen over kleine groepen ernstig tekort schieten aan gezond Bijbels onderwijs. Ik zeg dit niet zomaar. Ik heb ze jarenlang gelezen en bestudeerd en vond dat er meer nadruk op moderne psychologie en sociologie werd gelegd dan op diepgaande Bijbelse theologie. De meeste van deze materialen zitten wel goed in elkaar. Ze bevatten dan ook vele vragen en voorbeelden die tot nadenken stemmen. Ongetwijfeld willen de uitgevers christenen helpen groeien. Maar zonder stevige Bijbelse inhoud kunnen deze materialen Gods intenties zelfs verhinderen, voor ons persoonlijk als

ook voor de groep.

Ondanks deze zorgen zie ik kleine groepen als een prioriteit voor elke christen en elke kerk. Waarom? Omdat het Woord voortdurend relaties centraal stelt. J.I. Packer zegt hierover:

“We moeten niet denken dat onze gemeenschap met andere christenen een geestelijke luxe is, een extraatje naast onze persoonlijke relatie met God. Gemeenschap is een van dé belangrijke woorden uit het Nieuwe Testament. Het is van levensbelang voor de geestelijke gezondheid van een christen en staat centraal in het echte kerkleven… De kerk zal bloeien en christenen zullen sterk worden als er (een hechte) gemeenschap is.”

Echte gemeenschap wordt niet ervaren in een menigte van 200 of 2000 mensen. Daarom vind ik het zo belangrijk dat kerken kleine groepen starten waar christenen intieme relaties kunnen ontwikkelen, waar ze ‘kennen en gekend worden’. Een kerk die een Bijbels model volgt, ‘heeft’ niet alleen kleine groepen. Zij biedt niet alleen kleine groepen aan, maar is opgebouwd uit kleine groepen.

Zoals ik eerder al opmerkte zullen kleine groepen de kerk alleen dienen als zij gebouwd zijn op gezonde Bijbelse leer en ondersteund worden door een helder Bijbels doel. Dat brengt ons bij de titel van dit boek en hoofdstuk: ‘Waarom kleine groepen?’

Om deze vraag te beantwoorden wil ik graag vier heldere doelen uit de Schrift aandragen: voortgaande heiliging, wederzijdse zorg, gemeenschap en de werking van de Heilige Geest.

WAT HEILIGING IS - EN WAT NIET

Theoloog Wayne Grudem geeft een goede en beknopte definitie van deze cruciale leerstelling: “Heiliging is een voortgaand werk van ‘God en mensen’ dat ons steeds meer vrij maakt van zonde en ons meer en meer doet lijken op Christus in ons dagelijks leven.” En Is dat niet het doel van het christelijke leven? Toenemende vrijheid van zonde en steeds meer lijken op Jezus. Kleine groepen zorgen voor een ideale context waarin dit kan gebeuren.

Niet elke kleine groep is gericht op dit doel. Sommige geven hogere prioriteit aan gezelligheid dan aan heiliging. Andere blinken uit in delen en luisteren naar elkaar, maar zij zullen nooit elkaar confronteren met zonde of leden uitdagen om te veranderen. Dit is onaanvaardbaar. Een groep met een niet-Bijbels doel doet meer kwaad dan goed. Wanneer groepen samenkomen zonder het Bijbelse doel van karakterverandering na te streven, zullen de zonde en het egoïsme die in ons aanwezig zijn eerder aangemoedigd worden in plaats van aangepakt. Niemand van ons heeft zulke aanmoediging nodig.

In plaats daarvan moeten we uitgedaagd worden door anderen om te veranderen tot eer en glorie van God.

Een belangrijke opmerking voordat ik verder ga. Ik heb met veel christenen gesproken die, of ze zich er bewust van waren of niet, het verschil niet begrijpen tussen heiliging en rechtvaardiging. Omdat deze verwarring ernstige geestelijke consequenties kan hebben, wil ik een moment nemen om het verschil tussen deze begrippen uit te leggen. Let alsjeblieft goed op: de rest van dit boek (en de rest van je christelijke leven!) steunt op een goed begrip van deze twee leerstellingen.

Ik heb Wayne Grudems definitie van heiliging hierboven gegeven. Hij definieert rechtvaardiging als volgt:

“Rechtvaardiging is een ogenblikkelijke wettelijke daad van God waarin hij: 1) onze zonden als vergeven beschouwd en de rechtvaardigheid van Christus ons ten deel valt. 2) ons rechtvaardig verklaart voor Zijn aangezicht.”

Rechtvaardiging gaat over de positie van een christen voor God. Het moment waarop je opnieuw werd geboren, werd je door God gerechtvaardigd. Gebaseerd op het volbrachte werk van Christus, beschouwt God jouw zonden als vergeven en verklaart Hij dat jij rechtvaardig bent.

Heiliging echter, gaat over ons doen en laten voor God. Het is een doorlopend proces van vechten tegen de zonde en steeds meer op Jezus gaan lijken. Ook al is heiliging het bewijs en het doel van onze rechtvaardiging, we moeten het nooit zien als de grond voor onze rechtvaardiging. Hier raken veel christenen in verwarring. Zij proberen te verdienen wat hun al –voor niets– gegeven is. Zoals Maarten Luther zei: “De enige bijdrage die wij leveren aan onze rechtvaardiging zijn onze zonden die God ons zo genadig vergeeft.”

Er zijn nog meer belangrijke verschillen. Rechtvaardiging gaat over ‘rechtvaardig verklaard worden.’ Heiliging gaat over ‘groeien in rechtvaardigheid’. Rechtvaardiging is direct, heiliging is geleidelijk. Rechtvaardiging is volledig op het moment dat God ons rechtvaardig verklaart, het vindt niet in stappen plaats. Aan de andere kant is heiliging een proces dat ons hele leven lang duurt. Tot slot zijn alle christenen even gerechtvaardigd, maar niet even heilig. Je zult nooit meer gerechtvaardigd worden dan je op dit moment bent, omdat rechtvaardiging een daad van God is. Maar door Gods genade, zul je steeds meer geheiligd worden als je samen met Gods Geest het proces van verandering doorgaat. Ook al is het belangrijk om onderscheid te maken tussen rechtvaardiging en heiliging, deze twee begrippen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. God rechtvaardigt niet iemand zonder hem ook te heiligen. Heiliging is geen optie. Als iemand écht gerechtvaardigd is, zal dat zich bewijzen door een voortdurend werk van heiliging in zijn leven. Kleine groepen dragen bij aan dit geweldige en geleidelijke

werk van genade in ons leven.

PROBEER DIT NIET IN JE EENTJE

Ook al staat het als een paal boven water dat je persoonlijk verantwoordelijk bent voor je heiliging, heiliging kan niet plaats vinden los van de lokale kerk. De Bijbel leert duidelijk dat heiliging bedoeld is om plaats te vinden in de lokale kerk en kleine groepen leveren een onschatbare bijdrage aan dit proces. Overweeg deze gedachten van theoloog Bruce Milne:

“Er is geen ontkomen aan dat het christelijke leven binnen de gemeenschap plaats vindt. Onderwijs over christelijke heiligheid is voornamelijk toegespitst op ‘de heilige man’ of ‘de heilige vrouw’ ten koste van de Bijbelse nadruk op ‘het heilige volk’ of ‘de heilige kerk’. Het ideaal van het ‘alles kunnende christelijke individu’, dat elke geestelijke uitdaging aan kan en een leven leeft van ononderbroken overwinning over zonde en de duivel, zal ongetwijfeld bestaan maar, zoals elke pastorale werker weet, heeft deze nadruk velen gedreven tot een eenzame strijd en worsteling eindigend in wanhoop en teleurstelling of erger, in een schijnheilig dubbelleven. Deze hele benadering moet herzien worden. Het grootste gedeelte van het onderwijs van het NT over het christelijke leven, inclusief de belangrijke gedeeltes over heiligheid, vinden plaats in brieven die zijn geschreven aan groepen, aan gemeentes. Alle belangrijke aansporingen om heilig te leven zijn in het meervoud (wij en jullie, zie Rom. 6:1-23, Gal. 5:13-6:10, Ef. 4:17-6:18). Tegelijk zijn ook alle beloftes van overwinning in het NT aan groepen gericht (1 Kor. 15:57; 1 Joh. 5:4; Op. 15:2). Met andere woorden: de apostelen zagen het christelijke leven en christelijke heiliging in de context van een liefdevolle, zorgzame gemeenschap.”

Dankzij Gods genade heb ik ervaren wat Milne beschrijft. De belangrijkste veranderingen in mijn christelijke leven hebben plaatsgevonden in de gemeenschap van de lokale kerk en in het bijzonder in de kleine groep. De leden van mijn kleine groep hebben me meerdere malen liefdevol (maar stevig) geconfronteerd met mijn zonde en hebben mij op mijn verantwoordelijkheid gewezen terwijl ik bezig was te veranderen. Natuurlijk is de Heilige Geest direct verantwoordelijk door mij te overtuigen van deze dingen, maar ik kan alleen gissen waar ik nu zou zijn zonder zulke trouwe vrienden. God heeft hun telkens weer gebruikt om zonde in mijn leven aan te wijzen die ik nooit zou hebben ontdekt als ik alleen was.

Het is ontnuchterend om anderen te observeren die er voor hebben gekozen om geen deel te zijn van een lokale kerk en kleine groep. Zij laten duidelijk een gebrek aan groei zien. Wat nog erger is, zij zijn zich niet eens bewust van hun geestelijke toestand en stilstand.

Kleine groepen zorgen voor bemoediging, correctie en bieden een kader waarbinnen de leden aan elkaar verantwoording afleggen; dit weerhoudt ons ervan af te dwalen. Hoe belangrijk het ook is om een persoonlijke relatie met God te onderhouden door stille tijd, we hebben anderen nodig in het najagen van heiliging.

Als je een passie hebt voor persoonlijke verandering – iets wat iedere christen zou moeten hebben – dan moet je blij zijn als anderen je uitdagen om te groeien. Dit moet niet als iets abnormaals gezien worden of als het domein van degene met een buitengewone geestelijke volwassenheid. Het moet worden gezien als het normale proces dat volgt op een nieuwe geboorte, uitgedrukt door een verlangen om steeds meer te gaan lijken op Jezus Christus. We zouden serieus en zonder smoesjes toegewijd moeten zijn aan verandering.

WIE IS JOUW NATHAN?

Toen Kaïn door God ondervraagd werd over de moord op Abel probeerde hij te ontkennen dat hij degene was die over zijn broer moest waken (Gen. 4:9). Maar dat was hij wel. Dat zijn we allemaal. We hebben de verantwoordelijkheid om onze broers en zussen te helpen Gods wil te doen. We noemen dit ‘rekenschap of verantwoording afleggen’. Het is een specifieke manier waarin relaties ons helpen om verder te komen in onze heiliging.

Charles Swindoll heeft eens gezegd: “Rekenschap afleggen houdt in je eigen leven openstellen voor een aantal zorgvuldig geselecteerde mensen die we vertrouwen, die waarheid spreken – die het recht hebben om ons te onderzoeken, vragen te stellen, om ons goedkeuring te verlenen en om raad te geven.”

Don Cousins noemt het:”Iemand toestaan om indringende, soms ongemakkelijke vragen te stellen, zodat je uitgedaagd wordt om te groeien.” De levens van koning David en zijn zoon Salomo illustreren het belang van rekenschap afleggen. Toen David overspel pleegde met Batseba en haar echtgenoot Uria doodde, werd hij geconfronteerd door – en moest rekenschap afleggen aan— de profeet Nathan (2 Sam. 11-12).

Als gevolg daarvan bekeerde hij zich van zijn zonde en ontving hij Gods vergeving. Wat zou er van David geworden zijn zonder Nathan in zijn leven?

Salomo echter had blijkbaar niemand als Nathan om hem ter verantwoording te roepen toen hij ongehoorzaam werd aan Gods geboden. Uiteindelijk werd hij zwaar gestraft door God voor zijn zonden. Wat had er van Salomo terecht kunnen komen met iemand als Nathan in zijn leven? Een belangrijkere vraag is: “Wat zal er van jou terechtkomen zonder een Nathan in je leven?”

Neem het maar aan van Salomo: “Je kunt beter met z’n tweeën dan alleen zijn, want –dat is zeker– samen zwoegen loont. Wanneer twee vrienden samen zijn en een van beiden valt, helpt de ander hem weer overeind, maar wie alleen is en ten val komt is beklagenswaardig, want hij heeft niemand die hem op de been helpt.” (Prediker 4:9-10). De man spreekt uit ervaring. Als Salomo – de meeste wijze man (naast onze Heer) die ooit geleefd heeft – het nodig had om rekenschap af te leggen, dan hebben wij dat zeker nodig.

Is er iemand die vragen kan stellen over jouw motieven en uitleg vraagt over je doen en laten als het nodig is? (Wie kan dat en wie doet dat ook?) Dat is waar we naar streven in onze kleine groepen. Zoals Wesleys ‘Band Societies’ (zie het kader op pagina 16), willen we dat de samenkomsten van onze kleine groepen een vervulling zijn van Spreuken 27:17: “Zoals men ijzer scherpt met ijzer, zo scherpt een mens zijn medemens.”

SPIEGELTJE, SPIEGELTJE AAN DE WAND

Relaties zijn een belangrijk middel tot heiliging; Gods Woord is een ander middel. Niets is zo effectief om ons te veranderen als het Woord. Elke keer als ik preek ben ik mij hier van bewust. Wat een ontnuchterende verantwoordelijkheid! En toch ben ik er mij ook bewust van dat mijn woorden – hoe gepassioneerd en overtuigend ik ze ook overdraag – vaak geen vrucht zullen dragen. Dat is omdat het alleen horen van Gods Woord niet genoeg is. Het draagt alleen vrucht als we het toepassen. En zoals we zo meteen zullen zien, zijn kleine groepen een ideale plek om Gods Woord toe te passen.