Meer gedachten voor vaders over Efeziërs 6:4

Uit Bijbelse Boeken en Preken

Het deel van de preek dat niet gepreekt werd

Efeziërs 6:4¹
Vaders, …
vorm (paideia)²
en vermaan hen (nouthesia)
zodat u ze opvoedt (ektrephete auta)
zoals de Heer dat wil (kuriou).

Vorige zondag besteedden we bijna al onze tijd aan de eerste helft van Efeziërs 6:4: “Vaders, maak uw kinderen niet verbitterd.” Ik bouwde de hele boodschap rond de overtuiging dat vaders de zielen van hun kinderen laten inkrimpen tot kleine, harde, boze schulpen vooral omdat ze zelf zo zijn. Een stuk terug in het boek zag ik bewijs hiervoor en het middel ertegen. Paulus zei tegen ons allen en vooral tegen vaders: “Laat alle wrok en drift en boosheid varen [niet allen bij je kinderen, ook bij jezelf!], alle geschreeuw en gevloek, en alle kwaadaardigheid. Wees goed voor elkaar en vol medeleven; vergeef elkaar zoals God u in Christus vergeven heeft” (Efeziërs 4:31).

Paulus is bezorgd over onze boosheid voordat hij het gevaar benoemt van onze doorgave aan onze kinderen. We richtten dus onze aandacht niet alleen op een paar gedragingen die vader zou moeten vermijden om zijn kinderen niet gefrustreerd te maken (schreeuwen, overdreven strengheid, grenzen die te beklemmend zijn of waarop teveel wordt gehamerd, bazigheid, enz.). In de plaats daarvan richtten we ons op hoe vader kan zorgen voor afvloeiing van de minderwaardige, langdurige frustratie en boosheid die zijn ziel doen inkrimpen tot een kleine, harde, boze schulp die slechts twee emoties kent: boosheid en leegte. Dat, zo stelden wij, is de echte dooddoener voor een kinderziel.

Bitterheid is de kannibaal onder de emoties: Het vreet alle andere op totdat daarvan geen meer over is. Dat doet het eerst in vaders en daarna wordt deze gewurgde ziel doorgegeven aan de kinderen. Bitterheid wordt opgenomen als de dominante emotie en alle tedere gevoelens sterven af. Paulus zegt dat je dat niet moet laten gebeuren. “Vader, maak uw kinderen niet verbitterd.” Het middel ertegen is het evangelie – “zoals God u in Christus vergeven heeft.”

Op dat punt hielden we op. Hier zijn dus enkele gedachten over de rest van de vers.

Vaders, …

Houd in het achterhoofd dat, ook al werken zowel moeder als vader samen in de opvoeding van de kinderen (“kinderen, wees gehoorzaam aan je ouders,” v. 1), vaders in het middelpunt staan van vers 4. Vaders hebben een leidende verantwoordelijkheid in de kinderopvoeding. Dat is een natuurlijke verlenging van het leiderschap over de vrouw in Efeziërs 5:23-25. Vader wordt geacht het initiatief te nemen om zeker te stellen dat plannen, processen en mensen klaar staan om een beeld van God, van de waarheid en heiligheid te integreren in het leven van de kinderen.

...zodat u ze opvoedt… (elektrephete auta)

Dit woord betekent eigenlijk voorziet van – vooral met voeding. Maar het krijgt een bredere betekenis van kinderopvoeding in het licht van de zorg. De zorgelijke gevoelens bij het woord komen naar voren in Efeziërs 5:29 waar Paulus zegt: “Niemand haat ooit zijn eigen lichaam, integendeel, men voedt en verzorgt het.” Dat woord voedt is hetzelfde woord als opvoedt in Efeziërs 6:4. Dus de nadruk ligt op het feit dat in alles wat de vader doet om zijn kinderen groot te brengen, er moet zijn voorzien in en gezorgd zijn voor een verzekering voor de kinderen dat achter alle discipline en regels een grote, liefdevol hart steekt. Deze aardse vader brengt alles bij elkaar ten behoeve van het beste voor zijn kinderen. En zo wordt Gods karakter tot uiting gebracht.

…vorm... (paideia)

Dit woord kenmerkt de acties die een vader onderneemt om zijn kinderen de mogelijkheden en vaardigheden evenals het karakter te geven om een leven te leiden voor de glorie van God. Het is niet synoniem met les geven. Het is breder en actiever. Zo wordt het bijvoorbeeld gebruikt in 2 Timotheüs 3:16 voor “opvoeding.” “Alles wat de Schrift zegt is door God geïnspireerd en kan gebruikt worden om onderricht te geven, om dwalingen en fouten te weerleggen, en om op te voeden tot een rechtschapen leven.” Merk op dat “onderricht” iets eerder in deze vers wordt genoemd. “Opvoeding” betreft de handeling van degene die les krijgt en het nuttig resultaat of je het slecht dan wel goed hebt gedaan.

Dus het woord verwijst vaak naar het pijnlijk deel van de opvoeding. “Houd vol, het betreft hier immers een leerschool, God behandelt u als zijn kinderen. Welk kind wordt niet door zijn vader berispt? Maar als u die leerschool niet doorloopt zoals alle anderen vóór u, dan bent u geen kinderen, maar bastaards” (Hebreeën 12:7-8). Opgroeien met de hulp van een Christelijke vader houdt in dat getoond wordt hoe dingen te doen die nodig zijn voor een Christus-verheerlijkend leven, en dat van je verwacht wordt aldus te handelen zo goed je kunt.

…en vermaan hen… (nouthesia)

Dit woord is niet het normale woord voor “onderricht” (didaskalian). “Vermaning” vangt niet helemaal de kracht van dat woord. In feite wordt het in Colossenzen 1:28 gebruikt naast het woord onderricht vanwege het verschil: “Hem [Christus] verkondigen wij wanneer we iedereen waarschuwen en in alle wijsheid onderrichten, om iedereen tot volmaaktheid in Christus te brengen.” Het idee van waarschuwen staat voorop. Een groot Grieks woordenboek definieert dat woord als volgt: “adviseren over vermijding of beëindiging van een ongepaste gedragslijn.”

We kunnen de corrigerende, waarschuwende kant van dit woord zien in 1 Thessalonicenzen 5:14 waar Paulus zegt: “Wij sporen u aan, broeders en zusters, iedereen die zijn dagelijks werk verwaarloost terecht te wijzen, de moedelozen hoop te geven, op te komen voor de zwakken, met iedereen geduld te hebben.” Wat de luiaards nodig hebben is net even anders als wat de moedelozen nodig hebben. Dat wordt terechtwijzing genoemd – een corrigerende waarschuwing over de vruchteloosheid van deze vorm van luiheid.

Maar Paulus wil er zeker van zijn dat we de lieflijkheid van de terechtwijzing voelen zoals hij die in gedachten heeft. Probeert dat gevoel bij het woord te vatten in deze twee verzen: 1 Korintiërs 4:14: “Ik schrijf dit alles niet om u te beschamen, maar om u als mijn geliefde kinderen terecht te wijzen”, 2 Thessalonicenzen 3:15: “Behandel hen echter niet als vijanden, maar wijs hen als uw broeders en zusters terecht.” Er ligt warmte in het corrigeren, waarschuwen en coachen waartoe vaders zijn opgeroepen. Je kunt het zelfs zingen. En vaders zouden het moeten zingen: “Laat Christus’ woorden in al hun rijkdom in u wonen; onderricht en vermaan elkaar in alle wijsheid, zing voor God met heel uw hart psalmen, hymnen en liederen die de Geest u vol genade ingeeft” (Colossenzen 3:16).

…zoals de Heer dat wil. (kuriou)

Dat verandert de vorming en vermaning. “Vorm en vermaan hen zodat u ze opvoedt zoals de Heer dat wil.” Volgens mij betekent dit dat de inhoud van vaders lessen en waarschuwingen, en de methode van vaders vormende tucht, en het doel van vaders hele leven met zijn kinderen, zullen zijn: van de Heer, door de Heer en voor de Heer. Dat wil zeggen dat een vader al zijn woorden en daden laat leiden door Gods woord en laat afhangen van Gods wijsheid en kracht om ze toe te passen, en zorgt dat alles de glorie van Christus dient. Anders gezegd, het belangrijkste in de opvoeding van kinderen is dat ze Christus, de Heer, gaan zien als van hoogste waarde als Redder, Heer en Schat voor het leven. Alles wordt afgemeten aan hoe dat op Bijbelse wijze wordt bereikt.

O Heer, gun alle vaders onder ons om onze kinderen (zelfs onze volwassen kinderen) steeds weer in vertrouwen te leiden naar het liefhebben van Christus boven alles.

Predikant John

---

Noot van de vertaler

¹ Bijbelteksten zijn geciteerd uit de Nieuwe Bijbelvertaling van 2021 (NBV21)

² Tussen haakjes staat de Griekse tekst waarin de Bijbel oorspronkelijk is geschreven