De vrucht van hoop: Vreugde

Uit Bijbelse Boeken en Preken

Romeinen 12:11-12¹

Laat uw enthousiasme niet bekoelen, maar laat u aanvuren door de Geest en dien de Heer. Wees verheugd door de hoop die u hebt, wees standvastig wanneer u tegenspoed ondervindt, en bid onophoudelijk.

Vandaag beginnen we met het beantwoorden van de laatste vraag in onze berichtenreeks over Christelijke hoop. Tot nu toe hebben we vier vragen gesteld:

1. Wat is de definitie van Christelijke hoop?

Antwoord: vertrouwensvolle verwachting dat de goede dingen verwezenlijkt zullen zijn (Hebreeën 6:11).

2. Wat is de basis van Christelijke hoop?

Antwoord:

• de almachtige genade van God (2 Thessalonicenzen 2:16), en
• het goede nieuws dat Christus stierf voor zondaars (Colossenzen 1:22).

3. Wat is de oorzaak van Christelijke hoop in het mensenhart? Wat veroorzaakt het en zorgt dat het blijft bestaan?

Antwoord:

• het werk van God in de wedergeboorte (1 Petrus 1:3), en
• de belofte van God in zijn Woord (Romeinen 15:4).

4. Wat is de inhoud van Christelijke hoop? Waar hopen we op?

Antwoord:

• de verschijning van Jezus Christus (Titus 2:13),
• de verlossing van onze lichamen (Romeinen 8:23),
• de vervolmaking van onze rechtvaardiging(Galaten 5:5),
• delen in de glorie van God (Romeinen 5:2), en
• erven van het eeuwig leven (Titus 1:2; 3:7).

Nu stellen we nog een vraag en, als God het wil, besteden de vier zondagen van juli aan de beantwoording ervan. De vraag luidt: Wat is de vrucht van onze Christelijke hoop? Wat komt er voort uit hoop? Zorgt hoop voor iets in het dagelijks leven?

Inhoud 1 Hoop als een boom 2 Drie vragen over vreugde en hoop 3 1. Wat is Christelijke vreugde? 3.1 Christelijke vreugde is geen wilskrachtige daad 3.2 Christelijke vreugde is niet vluchtig en zwak 3.3 Christelijke vreugde is niet natuurlijk 3.4 Een waarschuwing voor valse vreugde 4 2. Kan deze vreugde worden bevolen? 4.1 Geboden tot vreugde overal in de Bijbel 4.2 Waarom worden we bevolen tot vreugde? 5 3. Hoe kunnen we aan dit gebod voldoen? 5.1 Vreugde, hoop en de heilige Geest 5.2 Hoe in het dagelijks leven te vechten voor vreugde

Hoop als een boom

Laten we iets beeldends gebruiken om te proberen te zien wat we deze weken hebben gedaan. Stel hoop voor als een boom.

De bodem waaruit hoop kan groeien is de genade van God en het evangelie van Christus.

De ontkieming van de boom, het begin van hoop, vindt plaats bij de wedergeboorte of hergeboorte.

De voedingsstof die de hoop in stand houdt en het versterkt, is het Woord van God, in het bijzonder de beloftes.

Het krachtig vezelweefsel van de houten stam is de vertrouwensvolle verwachting dat we op een dag Christus persoonlijk zullen ontmoeten, we nieuwe lichamen zullen hebben, die nooit ziek worden, we helemaal bevrijd zullen zijn van de strijd tegen de zonde, we zullen delen in de glorie van God, en we nooit zullen worden bedreigd met verlies want het nieuwe leven zal voor altijd en eeuwig bestaan.

Dat laat ons eenvoudigweg achter met de vraag: Draagt deze boom vruchten? Het antwoord van het Nieuwe Testament is een daverende Ja! En we gaan kijken naar vier van deze vruchten van de hoop.

1. Hoop draagt de vrucht van vreugde.
2. Hoop draagt de vrucht van liefde.
3. Hoop draagt de vrucht van moed.
4. En hoop draagt de vrucht van volharding.

Of om het anders te formuleren, zonder Christelijke hoop zouden mijn leven en uw leven geen Christelijke vreugde, liefde, moed of volharding opleveren. Er bestaan vormen van vreugde, liefde, moed en volharding bij mensen die hun hoop niet in God gesteld hebben, maar dat zijn geen Christelijke gunsten die God vereren en bewijs leveren voor zijn reddend werk in de ziel. Vreugde, liefde, moed en volharding die niet groeien aan de boom van de hoop, op de grond van genade en waarheid zijn van geen spirituele of eeuwige waarde.

Drie vragen over vreugde en hoop

Vandaag richten wij ons op de eerste vrucht van de hoop. Onze tekst is het eerste zinsdeel van Romeinen 12:12 – “Wees verheugd door de hoop!” We zouden dat als volgt kunnen omschrijven: “Laat uw vreugde de vreugde zijn die ontstaat door hoop!” Of: “Draag de vrucht van vreugde aan de tak van de hoop!” Of: “Wees blij omdat u hoop heeft!” De tekst legt een sterk verband tussen vreugde en hoop!

Stel drie vragen om deze tekst uit te leggen:

1. Wat is Christelijke vreugde? (We hebben al “Wat is hoop?” beantwoord)
2. Kan deze vreugde worden bevolen?
3. Hoe kunnen we dit gebod gehoorzamen? Hoe wordt het onderling verband tussen vreugde en hoop praktisch ervaren?

1. Wat is Christelijke vreugde?

Het is zeer moeilijk om emotionele ervaringen in woorden uit te drukken. Maar laat me proberen om op z’n minst in de juiste richting te wijzen met behulp van drie tegenstellingen – drie dingen die geen vreugde zijn en drie dingen die wel vreugde zijn.

Christelijke vreugde is geen wilskrachtige daad

Ten eerst, Christelijke vreugde is geen wilskrachtige daad maar een spontane, emotionele reactie van het hart. Christelijke vreugde heeft dit gemeen met alle al dan niet Christelijke vreugdes.

Als Petrus in 1 Petrus 1:8 het heeft over “onuitsprekelijke, hemelse vreugde” in afwachting van onze uiteindelijke redding, beschrijft hij geen beslissing; hij beschrijft een uitbarsting. U kunt besluiten uw tanden te poetsen of om een prik tegen allergie te vragen, maar u kunt op die wijze niet besluiten om verheugd te zijn. U kunt besluiten om dingen te doen waar u blij van kunt worden – door het platteland rijden, een vriend bezoeken, een psalm lezen – maar of dat vreugde oplevert, ligt niet in uw eigen macht zoals andere handelingen dat wel zijn. Het kan er al dan niet zijn.

Dat is wat ik bedoel als ik de reactie spontaan noem. U kunt er voorbereidingen voor treffen – zoals u uw zeil weer op orde brengt op een windstille oceaan. Maar u kunt de wind niet doen waaien. De Geest blaast waar hij wil, en vreugde is een vrucht van de Geest (Galaten 5:22).

Dat is de eerste tegenstelling. Christelijke vreugde is geen wilskrachtige daad. Het is een spontane, emotionele reactie van het hart.

Christelijke vreugde is niet vluchtig en zwak

Ten tweede, Christelijke vreugde is niet vluchtig en zwak maar diepgaand en solide.

Daarom onderscheiden mensen het graag van blijdschap en geluk. Blijdschap en geluk lijken te vluchtig en zwak. Natuurlijk moeten we hier zeer goed oppassen. Er bestaat vluchtige blijdschap en vluchtig geluk. Maar de Bijbel heeft het ook over “overvloed van blijdschap is bij Uw aangezicht” (Psalm 16:11)²; en er staat: “Gelukkig het volk dat de HEER als God heeft” (Psalm 144:15). Dus de woorden blijdschap en geluk hoeven niet oppervlakkig te zijn. Ze kunnen hetzelfde als vreugde betekenen.

Maar het is waar dat Christelijke vreugde diepgaand en solide is in plaats van vluchtig en zwak. Waarom we dit weten is dat de Bijbel Christelijke vreugde omschrijft als bloeiende goedheid middenin pijn en lijden. Romeinen 5:3: “We laten ons zelfs voorstaan op de ellende die we ondervinden.” 1 Thessalonicenzen 1:6: “Onder zware beproevingen hebt u de boodschap van het evangelie ontvangen met de vreugde van de heilige Geest.” 2 Korintiërs 8:2: “Ze zijn door ellende zwaar op de proef gesteld maar zijn toch, vervuld van een overstelpende vreugde en ondanks hun grote armoede, zeer vrijgevig.”

Dit is duidelijk een zeer bijzondere emotie die niet alleen volhardt maar zelfs blijkt op te bloeien in tegenspoed. Het is zelfs nog verbazingwekkender om te lezen dat Paulus’ vreugde niet alleen kon bestaan naast lijden maar zelfs tegelijk met verdriet wat het tegendeel lijkt te zijn. In 2 Korintiërs 6:10 beschrijft hij zichzelf: “we hebben verdriet maar toch zijn we altijd verheugd, we zijn arm maar toch maken we velen rijk, we bezitten niets maar toch hebben we alles.”

Dit is wat ik probeer inzichtelijk te maken als ik zeg dat Christelijke vreugde niet vluchtig en zwak is maar diepgaand en solide. Ik denk dat ik een beetje van Paulus’ duiding in mijn eigen ervaring heb geproefd, bijvoorbeeld toen mijn moeder werd gedood in 1974. Ik huilde toen meer dan ooit tevoren maar niet zoals zij die geen hoop hebben (1 Thessalonicenzen 4:13). Diep onder de turbulentie aan de oppervlakte van mijn leven was er een sterke stroming van vertrouwen in en vreugde over dat alles goed was in de handen van een almachtige God.

Dat is de tweede tegenstelling om ons te helpen Christelijke vreugde te begrijpen. Ten eerste is het geen wilskrachtige daad maar een spontane, emotionele reactie van het hart. Ten tweede is het niet vluchtig en zwak maar diepgaand en solide.

Christelijke vreugde is niet natuurlijk

Ten derde, Christelijke vreugde is niet natuurlijk maar spiritueel.

Dat onderscheidt Christelijke vreugde van alle andere vreugdes. Als iets spiritueel genoemd wordt in de Schrift, betekent dit dat het afkomstig is van de heilige Geest en het karakter van de heilige Geest heeft. Maak nooit de vergissing dat iets “spiritueel” is omdat het te maken heeft met de geest en dat iets natuurlijk is omdat het te maken heeft met het lichaam of met materiële dingen.

Hoogmoed is er van nature maar zit in de menselijke geest. Nijd is er van nature maar zit in de menselijke geest. En zo is het met jaloersheid, woede, ruzie, zelfmedelijden, wrok, bitterheid, hebzucht, haat en egoïsme. Die komen allemaal uit iemands innerlijke geest maar worden in de Bijbel niet spiritueel genoemd. Ze worden natuurlijk genoemd want er zijn geen speciale, bovennatuurlijke invloeden van de heilige Geest nodig om ze voort te brengen. Wij brengen deze dingen voort vanuit onze eigen natuur. Daarom worden ze natuurlijk genoemd.

Wat iets spiritueel maakt is dat het voortgebracht wordt onder de speciale invloed van de Geest van God, en het karakter van de Geest van God heeft. Dus als we zeggen dat Christelijke vreugde spiritueel is, niet natuurlijk, bedoelen we dat het voortgebracht wordt door de Geest van God en het de soort vreugde is die God heeft.

Galaten 5:22 luidt: “De vrucht van de Geest is liefde, vreugde en vrede …” 1 Thessalonicenzen 1:6 zegt dat Christenen “de boodschap van het evangelie ontvangen met de vreugde van de heilige Geest.” Romeinen 14:17 zegt dat “het koninkrijk van God is [een] zaak van … gerechtigheid, vrede en vreugde door de heilige Geest.” En Jezus zei bij verschillende gelegenheden dat hij wou dat zijn vreugde in zijn discipelen volkomen zou zijn (Johannes 15:11; 17:13).

Er is dus voldoende Bijbels bewijs dat Christelijke vreugde niet gewoon het product van de menselijke geest is als reactie op plezierige omstandigheden. Het is het product, of de vrucht, van Gods Geest. En het is niet pure menselijke vreugde; het is de echte volmaakte vreugde van Christus in ons.

Een waarschuwing voor valse vreugde

Een van de praktische redenen dat dit belangrijk is om te weten, is dat het ons waarschuwt voor valse vreugde. Er is een natuurlijke vreugde, zelfs in spirituele zaken, die velen abusievelijk aanzien voor spirituele vreugde. Bijvoorbeeld, Jezus gaf ten aanzien van de gelijkenis over het koninkrijk van God, deze interpretatie van zaad gezaaid op rotsachtige grond:

Het zaad dat op rotsachtige grond is gezaaid, dat zijn zij die het woord horen en het meteen met vreugde aannemen. Maar doordat het geen wortel schiet in hen, is dat van korte duur. Worden ze vanwege het woord verdrukt of vervolgd, dan komen ze meteen ten val (Mattheüs 13:20-21).

Hier hebben we vreugde over het woord van God, die geen spirituele vreugde is en geen bewijs dat een ware bekering heeft plaats gevonden. Het is niet het werk van een inwendige Geest van God. Het heeft niet het karakter van Christus’ vreugde. Het verdwijnt als de douw wanneer de hete zon van de tegenspoed opkomt aan de hemel.

Waarom verdwijnt deze vreugde zo gemakkelijk? Waarom is het vluchtig en zwak? Kennelijk omdat het geen vreugde over God was maar slechts over enig comfort dat God kan geven. Als de beproevingen, onderdrukkingen en moeilijke tijden komen en het comfort verdwijnt, verdwijnt ook de vreugde. Want het was niet de vrucht van de Geest; het was niet Christus’ vreugde die genoegen schept in God ongeacht wat de externe omstandigheden zijn.

Als reactie nu op onze eerste vraag. Wat is Christelijke vreugde? –

1. Ten eerste is het geen wilskrachtige daad maar een spontane, emotionele reactie van het hart.
2. Ten tweede is het niet vluchtig en zwak maar diepgaand en solide.
3. Ten derde is het niet natuurlijk maar spiritueel.

Nu we dit voor ogen hebben, wenden we ons tot de tweede vraag:

2. Kan deze vreugde worden bevolen?

Kan God ons bevelen om verheugd te zijn als vreugde geen wilskrachtige daad is maar een spontane emotionele reactie van het hart en geen product van natuurlijke bronnen is maar een vrucht van de heilige Geest? Het antwoord dat op vele plekken aan de oppervlakte van de Schrift ligt, is: Ja, dat kan en doet hij.

Geboden tot vreugde overal in de Bijbel

Mattheüs 5:12: “Verheug je en juich, want je zult rijkelijk beloond worden in de hemel.” 1 Thessalonicenzen 5:16: “Wees altijd verheugd.” Filippenzen 4:4: “Laat de Heer uw vreugde blijven; ik zeg u nogmaals: wees altijd verheugd.” 1 Petrus 4:13: “Hoe meer u deel hebt aan Christus’ lijden, des te meer moet u zich verheugen.” En hoewel hier in Romeinen 12:12 het woord voor verheugen letterlijk een deelwoord is (“wees verheugd door de hoop” - NBV21, “Laat zien dat je blij bent” - BGT) is de betekenis duidelijk gebiedend: “verheugen door de hoop, standvastig in tegenspoed, onophoudelijk bidden” – dat zijn duidelijk dingen die we verplicht zijn te doen. Dat is zelfs nog duidelijker in vers 15 waar alle versies het vertalen als een gebod: “Wees blij met wie zich verblijdt.”

Dus is het antwoord, Ja, God kan zijn mensen bevelen vreugdevol te zijn en dat doet hij ook. Hoewel vreugde niet onder controle staat van onze wilskracht, en hoewel het een vrucht van Gods Geest is en van boven onze natuurlijke bronnen afkomstig is, toch worden we bevolen deze ervaring te hebben!

Waarom worden we bevolen tot vreugde?

Waarom? Omdat we het behoren te hebben – God is onze vreugde oneindig waard. En omdat het enige wat staat tussen het vreugdegebod van God en onze ervaring van deze vreugde, een zondig hart is – een hart dat meer vreugde heeft in de dingen van de wereld dan in God. En als we proberen onze ongehoorzaamheid te verontschuldigen met: “Ik kan om God niet blij zijn; ik heb een zondig hart,” zullen onze woorden ons niet verontschuldigen; ze zullen ons veroordelen.

In het kort, het is rechtvaardig van God om zijn schepselen te bevelen een spontane, grondige, spirituele vreugde in hem te hebben, evenals het rechtvaardig van God is om te eisen dat we opnieuw geboren worden (Johannes 3:3) en dat we een vernieuwd hart krijgen (Ezechiël 18:31). Rechtvaardigheid houdt niet op een plicht te zijn alleen maar omdat we slecht zijn.

En zo komen we bij onze laatste vraag:

3. Hoe kunnen we aan dit gebod voldoen?

En aangezien er in de tekst staat: “Wees verheugd door de hoop,” vragen wij: “Hoe past hoop bij onze gehoorzaamheid aan zijn gebod?” En omdat we gezien hebben dat Christelijke vreugde een vrucht van de Geest is, moeten we ook vragen: “Hoe verhouden de heilige Geest en hoop zich tot elkaar bij het zorgen voor vreugde?”

Er zijn twee plekken in Romeinen waar vreugde en hoop en de heilige Geest allemaal samen zijn gebracht zodat we kunnen zien hoe ze in verhouding tot elkaar staan (5:2-5 en 15:13). We hebben slechts tijd om naar een ervan te kijken.

Vreugde, hoop en de heilige Geest

Laten we eens kijken naar Romeinen 5:2-5.

Dankzij Hem [dat is Christus] hebben we door het geloof toegang gekregen tot Gods genade, die ons fundament is, en mogen we ons laten voorstaan op de hoop om in zijn luister te delen. 3) En dat niet alleen, we laten ons zelfs voorstaan op de ellende die we ondervinden, omdat we weten dat ellende tot volharding leidt, 4) volharding tot betrouwbaarheid, en betrouwbaarheid tot hoop. 5) Deze hoop zal niet worden beschaamd, omdat Gods liefde in ons hart is uitgegoten door de heilige Geest, die ons gegeven is.

In vers 2 zegt Paulus dat hij datgene doet wat hij gebiedt in Romeinen 12:12: hij is verheugd door de hoop, in het bijzonder de hoop in de glorie van God.

Dan zegt hij in vers 3 dat hij zich laat voorstaan op de ellende. Maar waarom? Het antwoord is dat het puur een andere manier van verheugen door de hoop is. Volg zijn gedachtegang: de reden waarom we trots op onze ellende zijn, is dat ellende tot volharding leidt, en volharding tot betrouwbaarheid, en betrouwbaarheid tot hoop! Dus wat hem echt verheugt als hij zich laat voorstaan op ellende, is meer hoop. Hoop is de grote bron van vreugde in Paulus’ leven.

Matthew Henry³ zei het zo:

De vreugde en vrede van gelovigen ontstaan vooral uit hun hoop. Wat hen wordt opgelegd is weinig in vergelijking met wat voor hen wordt weggelegd; dus des te meer hoop ze hebben, des te meer vreugde en vrede ze hebben … Christenen moeten verlangen naar en moeite doen voor een overvloed aan hoop. (Commentaar op Romeinen 15:13)

Maar hoe verhoudt zich deze hoop en vreugde in Romeinen 5:2-4 zich tot het werk van de heilige Geest? Dat is wat Paulus ons vertelt in vers 5: “Deze hoop zal niet worden beschaamd, omdat Gods liefde in ons hart is uitgegoten door de heilige Geest, die ons gegeven is.”

Vers 5 beweert dat onder onze hoop, en daarmee heeft het een onwankelbare fundering, de liefde van God ligt. En de taak van de heilige Geest bestaat uit het gieten van deze liefde in onze harten om ons het te laten zien, te begrijpen en te vereren.

Nu kunnen we de puzzelstukjes in elkaar zetten: ten eerste is er de liefde van God die ons koos, ons roept, ons rechtvaardigt en ons een deel van de glorie van God garandeert. Dan is er het werk van de heilige Geest die de liefde van God in onze harten giet zodat we haar herkennen en haar vereren. Dan, vanuit deze diepe ervaring met de liefde van God, groeit er onwankelbare hoop zelfs middenin het lijden. En ten slotte verheugen wij ons door deze hoop.

Hoe in het dagelijks leven te vechten voor vreugde

Hoe gehoorzamen we dan het gebod om verheugd te zijn? Hoe vechten we voor vreugde in de pieken en dalen van het alledaags leven?

Laten we eerst erkennen dat we van nature zondaars zijn en hulpeloos als het gaat om het soort mens te worden, dat zich verheugt in de glorie van God in plaats van in onze eigen glorie.

Ten tweede, laten we de God van de hoop smeken om zijn heilige Geest te zenden en de liefde van God in onze harten te gieten.

Ten derde, laten we ons denken richten op de Bijbelse uitdrukkingen en bewijzen van Gods liefde voor berouwvolle zondaars. Bijvoorbeeld:

Wat zal ons scheiden van de liefde van Christus? Tegenspoed, ellende of vervolging, honger of armoede, gevaar of het zwaard? Er staat geschreven:

‘Om U worden wij dag na dag
gedood en afgevoerd
als schapen voor de slacht.’

Maar wij zegevieren in dit alles glansrijk dankzij Hem die ons zijn liefde heeft bewezen. Ik ben ervan overtuigd dat dood noch leven, engelen noch machten noch krachten, heden noch toekomst, hoogte noch diepte, of wat er ook maar in de schepping is, ons zal kunnen scheiden van de liefde van God, die Hij ons bewezen heeft in Christus Jezus, onze Heer.⁴

Afsluitend, als de liefde van God ons vervuld heeft met hoop op de glorie van God, verheugen wij ons door deze hoop, en nogmaals zeg ik u, WEES VERHEUGD!

---

Noot van de vertaler

1. Tenzij anders vermeld zijn Bijbelteksten geciteerd uit de Nieuwe Bijbelvertaling van 2021 (NBV21)
2. Herziene Statenvertaling (HSV)
3. Engelse predikant, theoloog en auteur (1662 – 1714)
4. Romeinen 8:35-39