Getrouwd blijven gaat niet over van elkaar blijven houden, deel 2

Uit Bijbelse Boeken en Preken

Genesis 2:18-25¹

De HEER God zei: ‘Het is niet goed dat de mens alleen is, Ik zal een helper voor hem maken die bij hem past.’ 19 Toen vormde Hij uit aarde alle in het wild levende dieren en alle vogels, en Hij bracht die bij de mens om te zien welke namen de mens ze zou geven: zoals hij elk levend wezen zou noemen, zo zou het heten. 20 De mens gaf namen aan al het vee, aan alle vogels en alle wilde dieren, maar hij vond geen helper die bij hem paste. 21 Toen liet de HEER God de mens in een diepe slaap vallen, en terwijl de mens sliep nam Hij een van zijn ribben weg, en Hij sloot het lichaam weer op die plaats. 22 Uit de rib die Hij bij de mens had weggenomen, bouwde de HEER God een vrouw en Hij bracht haar bij de mens. 23 Toen riep de mens uit: ‘Dit is ze! Mijn eigen gebeente, mijn eigen vlees en bloed. Vrouw wordt zij genoemd, genomen uit een man.’ 24 Daarom maakt een man zich los van zijn vader en moeder en hecht hij zich aan zijn vrouw, en zij zullen één lichaam zijn. 25 Beiden waren ze naakt, de mens en zijn vrouw, maar ze schaamden zich niet voor elkaar.

Inhoud 1 Het huwelijk en het evangelie 2 Het huwelijk is het gebruik van God voor de glorie van God 3 Naakt maar niet beschaamd 4 Niet vanwege perfecte lichamen 5 Vanwege de verbondsliefde 6 Onafhankelijkheid verklaren 7 De fundering van verbondstrouwe liefde 8 Vatbaarheid voor schaamte 9 Het gebroken verbond met God 10 Ze kleedden zichzelf aan 11 Toen kleedde God hen 12 Het belang van kleding 13 Het huwelijk is een representatie van het evangelie

Het huwelijk en het evangelie

Het huwelijk is prachtiger dan wie dan ook op aarde weet. En waarom het prachtig is, kun je alleen leren via Gods speciale openbaring en kan alleen verzorgd worden door het werk van de Heilige Geest, dat ons in staat stelt het wonder te begrijpen en te omarmen. We hebben hulp van de Geest nodig omdat het wonder van het huwelijk nauw verweven is met het wonder van het evangelie over het kruis van Christus, en het bericht over het kruis klinkt voor de aardse mens als dwaasheid, en dus is de zin van het huwelijk dwaasheid in de ogen van de aardse mens (1 Korintiërs 2:14). Bijvoorbeeld, atheïst Richard Dawkins zei vorige herfst:

Ik voorzag … in overtuigende argumenten tegen een bovennatuurlijke, intelligente schepper. Maar het lijkt me toch wel een idee dat lof verdient. Weerlegbaar – maar desondanks indrukwekkend en groot genoeg om enig respect te verdienen. Ik zie de Olympische goden of Jezus nog niet naar beneden komen en sterven aan het Kruis alsof ze dat respect waardig zijn. Ze komen op mij bekrompen over.

Dit zijn de tragische woorden van “de aardse man.” Zij die Christus beschouwen als bekrompen evenals zijn tot-mens-wording, dood, wederopstanding en heerschappij over het universum dat hij in stand houdt met zijn machtig woord (Hebreeën 1:3; Colossenzen 1:16-17), zullen niet de pracht van het huwelijk verweven in het evangelie zien. Ik bid dat u dat wel doet. Ik geloof dat God het aan u zal onthullen als u vastberaden zult kijken naar de openbaring ervan in Gods woord, en de hulp van de Heilige Geest zoekt om u in staat te stellen om de glorie van Christus en zijn met bloed gekochte verbond met de kerk, te zien en te waarderen zoals het huwelijk dit representeert.

Het huwelijk is het gebruik van God voor de glorie van God

Vorige week zagen we dat het fundamenteelste wat we over het huwelijk kunnen zeggen, is dat het de manier is waarop God handelt. En het ultiemste wat we over het huwelijk kunnen zeggen, is dat het de weerspiegeling van God is. Het is de weerspiegeling van God omdat God in Christus een nieuw verbond met zijn mensen heeft gesloten. Daarin belooft hij te vergeven, vrij te spreken en te verheffen, een ieder die zich van de zonde afkeert richting hem, en Christus ontvangt als Redder, Heer en hoogste Schat van zijn leven. Het huwelijk tussen een man en een vrouw was vanaf het begin ontworpen om een weerspiegeling en representatie van die verbondsrelatie te zijn.

Daarom citeert Paulus Genesis 2:24 – “Daarom zal een man zich losmaken van zijn vader en moeder en zich hechten aan zijn vrouw, en die twee zullen één lichaam zijn.” – en dan zegt hij: “In deze woorden schuilt een groot geheim – ik betrek ze op Christus en de kerk” (Efeziërs 5:31-32). De ouders verlaten en zich binden aan een vrouw, een nieuwe één-lichaam verbond vormend, is vanaf het begin bedoeld om dit nieuwe verbond te laten zien – Christus verlaat zijn Vader en neemt de kerk als zijn bruid, wat hem zijn leven kost, zich voor altijd hechtend aan haar in een één-geest verbond (1 Korintiërs 6:17).

Dus concludeerde ik dat getrouwd blijven niet gaat over van elkaar blijven houden. Het gaat over zich aan het verbond blijven houden. Als een huwelijkspartner verliefd wordt op een ander, is een diepzinnige, logische reactie van de bedroefde wederhelft en de kerk: “Nou en! Blijf je aan je verbond houden.” Nu is het tijd om dieper te onderzoeken hoe deze verbondstrouwheid eruit ziet en wat ze inhoudt.

Naakt maar niet beschaamd

Om ons te helpen en om een bredere basis te leggen, wenden we ons in onze tekst tot dit vers waarover we het vorige week niet gehad hebben: Genesis 2:25: “Beiden waren ze naakt, de mens en zijn vrouw, maar ze schaamden zich niet voor elkaar.” Welk punt maakt dit vers? Kijk eens naar deze twee redenen waarom ze niet beschaamd waren. Eerst de reden dat ze beide perfecte lichamen hadden. Omdat dus hun verschijning perfect was, hadden ze niet de geringste angst dat hun wederhelft afkeurend zou zijn. Met andere woorden, ze waren vrij van schaamte omdat ze absoluut niets hadden om zich voor te schamen. Is dat het belangrijkste punt?

Dit is inderdaad een realistische vaststelling. Toen God de mens schiep, zei hij dat zijn schepping “zeer goed” was (Genesis 1:31). Dus de man en de vrouw waren van perfecte schoonheid en aantrekkelijkheid. Er was geen enkel gebrek en geen enkele smet. Is dat het punt van Genesis 2:25? Dat betwijfel ik. Om drie redenen.

Niet vanwege perfecte lichamen

Ten eerste, ongeacht hoe mooi en aantrekkelijk uw huwelijkspartner ook is, als u chagrijnig, egoïstisch of onaardig bent, kunt u opmerkingen maken op zo’n manier dat het de ander beschaamt. Onbeschaamd zijn in een huwelijksrelatie vraagt meer dan fysiek perfect zijn; degene die naar u kijkt, moet moreel oprecht en fatsoenlijk zijn.

Ten tweede, Genesis 2:24-25 is bedoeld om te voorzien in fundamentele wijsheid aangaande het huwelijk lang na de zondeval van de mens. We kunnen dat zien aan de manier waarop Jezus vers 24 gebruikt. Dus lijkt het me niet dat het belangrijkste punt alleen betrekking heeft op de situatie van vóór de zondeval, namelijk de perfectie van hun lichamen.

Ten derde, vers 24 legt de verbinding die maakt dat vers 25 mogelijk is. En de nadruk ligt hier op de verbondsbelofte. Deze twee hechten zich aan elkaar in een nieuwe één-lichaam verbond dat geen experiment is. Het is een nieuwe gesloten eenheid. Dat is wat zorgt voor de context van een schaamtevrij huwelijk – niet hun perfecte schoonheid.

Vanwege de verbondsliefde

Denk dus eens na over een tweede mogelijkheid waardoor ze naakt kunnen zijn en zich niet schamen. Mijn vermoeden is dat de nadruk niet ligt op hun gebrek aan fysieke imperfecties maar op hun volmaakte verbondsliefde. Met andere woorden, ik kan om twee redenen vrij zijn van schaamte: De ene is dat ik perfect ben en niets heb om me voor te schamen; de andere is dat ik niet perfect ben maar dat ik niet de afkeuring van mijn vrouw vrees. De eerste manier om schaamtevrij te zijn is om perfect te zijn; de tweede manier om schaamtevrij te zijn, is gebaseerd op de genadige natuur van de verbondsliefde. In het eerste geval is er geen schaamte want we zijn vlekkeloos. In het tweede geval is er geen schaamte want de verbondsliefde dekt tal van zonden (1 Petrus 4:8; 1 Korintiërs 13:5).

Ik weet dat in Genesis 2:25 de zondeval nog niet heeft plaatsgevonden. Dus zijn er geen zonden af te dekken. Maar mijn punt is dat vers 25 voortvloeit uit vers 24 omdat de verbondsrelatie die door te trouwen wordt gevestigd, vanaf het begin is ontworpen om de belangrijkste basis te zijn voor de afwezigheid van schaamte. Weliswaar, totdat de zonde in de wereld kwam en alle soorten lichamelijke gebreken mee kwamen, hoefden Adam en Eva hun verbondsliefde niet toe te passen om elkaars zonden of gebreken te dekken. Maar dat was Gods ontwerp. Het huwelijk was vanaf het begin ontworpen om Christus en zijn kerk te representeren, en de kern van het nieuwe verbond is dat Christus de zonden van zijn bruid laat schieten. Zijn bruid is vrij van schaamte, niet omdat ze perfect is maar omdat ze niet vreest dat haar minnaar haar zal verwerpen of haar zal beschamen met haar zonde. Dat is waarom de leer van de vrijspraak onderdeel is van de kern van wat het huwelijk doet functioneren. Het zorgt verticaal voor vrede met God ondanks onze zonden. En wanneer het horizontaal ervaren wordt, zorgt het voor een schaamtevrije vrede tussen een imperfecte man en een imperfecte vrouw. Ik hoop dat ik hier volgende week vollediger naar kan kijken.

Onafhankelijkheid verklaren

Maar eerst moeten we het kijken afronden naar wat de tekst te zeggen heeft over naaktheid en schaamte. In Genesis 2:17 heeft God tegen Adam gezegd: “Maar niet van de boom van de kennis van goed en kwaad; wanneer je daarvan eet, zul je onherroepelijk sterven.” Ik zie de “kennis van goed en kwaad” als een verwijzing naar de status van onafhankelijkheid van God waarin Adam en Eva voor zichzelf bepalen, los van God, wat goed en wat kwaad is. Dus het eten van deze boom zou een verklaring van onafhankelijkheid van God betekenen.

In Genesis 3:5-6 is dat wat er gebeurt:

[De verleider zegt,] “God weet dat jullie de ogen zullen opengaan zodra je daarvan eet, en dat jullie dan als God zullen zijn en kennis zullen hebben van goed en kwaad.” Dus toen de vrouw zag dat de vruchten van de boom er heerlijk uitzagen, een lust voor het oog waren en het aanlokkelijk was dat de boom haar wijsheid zou schenken, plukte ze een paar vruchten en at ervan, en ook gaf ze wat aan haar man, die bij haar was, en hij at ervan.

Het eerste effect van deze opstand tegen God en deze verklaring van onafhankelijkheid zijn vastgelegd in vers 7: “Toen gingen hun beiden de ogen open en merkten ze dat ze naakt waren. Daarom regen ze vijgenbladeren aan elkaar en maakten er lendenschorten van.” Wat betekent dit?

Opeens zijn ze zich bewust van hun lichamen. Vóór hun opstand tegen God was er geen schaamte. Nu, overduidelijk, is er schaamte. Waarom? Er is geen reden om aan te nemen dat ze opeens lelijk werden. Daarop richt de tekst zich helemaal niet. Hun schoonheid was niet het middelpunt van Genesis 2:25, en hun lelijkheid is niet het middelpunt hier in 3:7. Waarom dan die schaamte? Omdat de fundering van de verbondstrouwe liefde ineenstortte. En daarmee verdween de zoete, absoluut betrouwbare veiligheid van het huwelijk voor altijd.

De fundering van verbondstrouwe liefde

De fundering van verbondstrouwe liefde tussen een man en een vrouw is het ongebroken verbond tussen hen en God – God heerst over hen voor hun bestwil en zij genieten van hem binnen die veiligheid, en vertrouwen hem. Toen ze aten van de boom van de kennis van goed en kwaad, was dat verbond verbroken en de fundering van hun eigen verbondstrouwheid stortte in.

Ze ervoeren dat meteen in de verdorvenheid van hun eigen verbondsliefde voor elkaar. Dat gebeurde op twee manieren. En wij ervaren dat tegenwoordig op dezelfde twee manieren. En beide zijn verbonden met de ervaring van schaamte. In het eerste geval is degene die mijn naaktheid ziet, niet langer te vertrouwen; dus ben ik bevreesd om beschaamd te worden. In het tweede geval ben ikzelf niet meer op voet van vrede met God maar voel ik me schuldig, onzuiver en onwaardig – ik verdien het om beschaamd te worden. Denk eens stuk voor stuk na over deze dingen.

Vatbaarheid voor schaamte

In het eerste geval ben ik me bewust van mijn lichaam en voel ik me vatbaar voor schaamte omdat ik weet dat Eva ervoor heeft gekozen om onafhankelijk van God te zijn. Ze heeft zichzelf centraal gesteld in de plaats van God. Ze is in wezen een egoïstische persoon. Vanaf deze dag zal ze zichzelf op de eerste plaats zetten en anderen op de laatste. Ze is niet langer een dienaar. Dus is ze niet betrouwbaar. En ik voel me kwetsbaar in haar buurt want waarschijnlijk zal ze me afbreken als dat haar opbouwt. Dus opeens is mijn naaktheid ongemakkelijk. Ik vertrouw er niet meer op dat ze van me houdt met pure, verbondstrouwe liefde. Dat is een bron van schaamte en onzekerheid.

Het gebroken verbond met God

De andere bron is dat Adam zelf, niet alleen maar zijn vrouw, het verbond met God verbroken heeft. Als zij rebels, egoïstisch en daarom onbetrouwbaar is, ben ik dat ook. Maar hoe ik dat waarneem in mezelf is dat ik me onzuiver, schuldig en onwaardig voel. Dat is in feite wat ik ben. Vóór de zondeval waren wat het is en wat het hoort te zijn, gelijk aan elkaar. Maar nu zijn wat het is en wat het hoort te zijn, niet gelijk aan elkaar. Ik hoor bescheiden en blij onderworpen te zijn aan God. Maar dat ben ik niet. Deze enorme kloof tussen wat ik ben en wat ik zou moeten zijn, kenmerkt alles aan mij - inclusief hoe ik me over mijn lichaam voel. Dus ook al is mijn vrouw de betrouwbaarste persoon ter wereld, mijn eigen gevoel van schuld en onwaardigheid zorgt er nu voor dat ik me kwetsbaar voel. De eenvoudige, open naaktheid van de onschuld voelt nu onverenigbaar met de schuldige persoon die ik ben. Ik voel me beschaamd.

Dus de schaamte voor naaktheid komt vanuit twee bronnen en beide zijn het resultaat van de ineenstorting van de fundering onder de verbondsliefde in onze relatie met God. De ene is dat Eva niet langer betrouwbaar is om me lief te hebben; ze is egoïstisch geworden en ik voel me kwetsbaar uit vrees dat ze me zal onderdrukken voor haar eigen egoïstische doelen. De andere is dat ik al weet dat ik schuldig ben, en de naaktheid van de onschuld staat in tegenspraak met mijn onwaardigheid – ik schaam me daarvoor.

Ze kleedden zichzelf aan

In Genesis 3:7 staat dat ze probeerden met de nieuwe situatie om te gaan door kleren te maken: “Daarom regen ze vijgenbladeren aan elkaar en maakten er lendenschorten van.” Dan, in Genesis 3:21, maakt God betere kleren voor hen van dierenhuiden: “De HEER God maakte voor de mens en zijn vrouw kleren van dierenvellen en trok hun die aan.” Wat moeten we hiervan maken?

De poging van Adam en Eva om zichzelf aan te kleden was een zondige poging om te verbergen wat er daadwerkelijk gebeurd was. Ze gingen verder en probeerden zich voor God te verbergen (Genesis 3:8). Ze waren niet langer onschuldig maar waren rebellen tegen God. Hun naaktheid voelde als iets wat teveel onthuld en te kwetsbaar maakt. Dus probeerden ze de kloof te dichten tussen wat ze waren en wat ze hoorden te zijn door te bedekken wat er is en zich op een nieuwe manier te laten zien. Vanuit hun standpunt was dit de oorsprong van de hypocrisie. Het was de eerste – en volledig onsuccesvolle – poging de boel te verheimelijken.

Toen kleedde God hen

Wat betekent het dan dat God hen met dierenvellen kleedde? Bevestigde hij hun hypocrisie? Gaf hij hulp bij en maakt hij zich medeplichtig aan hun uitvlucht? Als ze naakt en schaamtevrij waren vóór de zondeval, en kleren aandoen na de zondeval, om hun schaamte te verkleinen, wat doet God dan als hij hen beter aankleedt dan zij zichzelf kunnen aankleden? Ik denk dat het antwoord is dat hij iets doet met een negatieve boodschap en iets met een positieve boodschap.

Negatief zegt hij, U bent niet wat u was en u bent niet wat u hoort te zijn. Het gat tussen wat u bent en wat u zou moeten zijn is enorm. Uzelf bedekken met kleding is een logische reactie hierop – niet om het af te dekken maar om het te bevestigen. Voortaan zult u kleding dragen, niet om te verbergen dat u niet bent wat u zou moeten zijn, maar om te bevestigen dat u niet bent wat u zou moeten zijn. Een praktisch gevolg is dat openbare naaktheid tegenwoordig geen terugkeer naar de onschuld is maar opstand tegen de morele realiteit. God legt ons kleding op om te getuigen van de glorie de we hebben verloren en het is extra rebelsheid om deze uit te doen.

En voor zij die de andere kant op rebelleren en voor zichzelf kleding tot een middel maken om macht, prestige en aandacht te krijgen, is Gods antwoord niet om terug te keren naar naaktheid maar om terug te keren naar eenvoud (1 Timotheüs 2:9-10; 1 Petrus 3:4-5). Kleding is niet bedoeld om mensen te laten denken aan wat eronder zit. Kleding is bedoeld om de aandacht te trekken naar wat er niet onder zit. Armen en handen die anderen dienen in de naam van Christus, “prachtige” voeten die het evangelie dragen naar waar het nodig is, en de schittering van een gezicht dat de glorie van Jezus heeft aanschouwd.

Het belang van kleding

Nu zijn we al doorgestoken naar de meer positieve betekenis van kleding, die God in gedachten had toen hij Adam en Eva aankleedde met dierenvellen. Dat was niet alleen een getuigenis van de glorie die we verloren hebben, en een bevestiging dat we niet zijn wat we horen te zijn, maar ook een getuigenis dat God zelf op een dag van ons zal maken wat we horen te zijn. God wees hun zelfgemaakte kleren af. Toen deed hij het zelf. Hij toonde genade met behulp van betere kleding. Samen met de andere hoopgevende tekenen in de context (zoals het verslaan van de slang in 3:15), verwijst Gods genade naar de dag waarop hij het probleem van hun schaamte resoluut en voorgoed zal oplossen. Hij zal dat doen met het bloed van zijn eigen Zoon (zoals er overduidelijk bloed werd vergoten met de slacht van de dieren vanwege hun huid). En hij zal dat doen met de kleding van gerechtigheid en de uitstraling van zijn glorie (Galaten 3:27; Filippenzen 3:21).

Dat betekent dat onze kleren zowel een getuigenis zijn van ons falen in het verleden en het heden als van onze toekomstige glorie. Ze getuigen van het gat tussen wat we zijn en wat we zouden moeten zijn. En ze getuigen van Gods genadevol voornemen om dat gat te overbruggen met behulp van Jezus Christus en zijn dood voor onze zonden. Hij zal het probleem van angst, hoogmoed, egoïsme en schaamte tussen man en vrouw oplossen met zijn nieuwe, met bloed gekochte, verbond.

Het huwelijk is een representatie van het evangelie

Het huwelijks is bedoeld als weerspiegeling van dat verbond en dat evangelie. Dus, waar we de volgende keer naar zullen kijken, zo God het wil, is hoe een man en een vrouw het verlossend evangelie van het nieuwe verbond zullen belichamen via het geloof en zo zorgen voor een nieuwe veilige en heilige plek waar weer gezegd kan worden: Beiden waren ze naakt maar ze schaamden zich niet voor elkaar.

---

Noot van de vertaler

¹ Bijbelteksten zijn geciteerd uit de Nieuwe Bijbelvertaling van 2021 (NBV21)