Hoe praat je over lijden met mensen die er middenin zitten?

Uit Bijbelse Boeken en Preken

Het volgende is een bewerkte geluidstranscriptie.

Hoe praat je over lijden met mensen die er middenin zitten?

Ik denk dat je een herderlijk, wijs, mild, geduldig en kritisch hart nodig hebt als je afstapt op iemand die lijdt, vooral als diegene nog maar net in diepgaande leed en ontzetting zit (zoals de acute dood van een geliefd iemand, of het bericht dat die-en-die kanker heeft, of een kind dat geboren is met een ernstig handicap).

Er zijn situaties waarin de realiteit met zo’n kracht binnen is gekomen dat ondersteuning het allereerste is wat nodig is, nog eerder dan uitleg wat er aan de hand is. En je moet er naast komen staan met veel simpele bevestigingen zoals “ik ben er voor je.” Zoals Jobs vrienden, zeven dagen zonder dat er een woord werd gezegd. Dat waren goede dagen voor Job. Goede dagen voor Job. Pas toen ze hun stomme monden open deden en begonnen met gebrekkige verklaringen zodat Job in de hoek van de schuld werd gezet, waren ze slechte troosters geworden.

Fysiek aanwezig zijn en het geven van veel contact, gebed en steun, en de alledaagse lasten op je nemen (zoals zorgen voor het eten, het huis schoonmaken, en de praktische dingen doen die gedaan moeten worden als je de hele dag in het ziekenhuis ligt) – dat soort dingen stralen op een zeer sterke manier de liefde van God uit.

En dan proberen we inzicht te geven als ze bereid zijn meer Bijbelse waarheid te horen. Waarschijnlijk zul je moeten beginnen met de forse waarheid “God is er voor je. Geloof in hem.” Mogelijk willen ze niet meer in hem geloven maar blijf de waarheid zeggen: “God is er voor je. Christus stierf voor je. ‘Zal Hij, die zijn eigen Zoon niet heeft gespaard … ons dan met Hem ook niet alles schenken?’ (Romeinen 8:32)”¹ En dan, wanneer ze je indringend vragen waarom dit moest gebeuren, kun je er waarheden bij halen die in het begin lastiger aanvoelden.

Een poos geleden zei ik tijdens een opname, dat er op dit moment een paar gezinnen in onze kerk zijn die prachtige voorbeelden zijn van het feit dat het tijd kost om rust te vinden in de almacht van God als je middenin een grote crisis zit. Daarom gun ik mensen de tijd.

Hier heb ik dit zinsdeel dat ik ken uit het boek Job en gaat over woorden die “niets dan wind” zijn (Job 6:26). En ik denk dat dit betekent dat je middenin een crisis soms dingen zegt die niemand serieus zou moeten nemen. Dat horen woorden voor de wind te zijn.

Stel je zit bij iemand en luistert naar diegene, en die persoon zegt zoiets als: “Ik denk niet dat God van me kan houden en zoiets doet.” Wel, als je die persoon kent en weet dat diegene lange tijd gelovig was, moet je de wind deze woorden weg laten blazen in plaats van dat je ze je oor binnen laat gaan, zich daar laat vastzetten en laat zorgen voor interne twijfel over hun geloof. Je zou jezelf moeten vertellen: “Dat kwam niet uit hun hart. Dat is praat voor de wind. Laat maar waaien.” Want ze zullen er spijt van krijgen dat ze dit gezegd hebben, ze meenden het niet echt. Dat komt doordat ze nu geen woorden hebben om hun pijn uit te drukken en deze woorden lijken te helpen.

Ik breng graag mensen zover dat ze zulke dingen nooit zullen zeggen maar als pastoor denk ik niet dat ik de luxe hem om mensen voor te schrijven wat ze te zeggen hebben. Ik wil slechts geduldig zijn en tot helpen bereid.

Als iemand geen troost vindt in het geloof dat God zelfs betrokken is bij onze rampen, denk ik dat het helpt om op het tegendeel te wijzen, om te zien of het tegendeel van Gods betrokkenheid meer troost biedt dan zijn betrokkenheid. Ik denk dat mensen op zo’n moment moeten horen: “Als God niet in staat was dat ongeluk tegen te houden, hoe kan hij je nu dan wel helpen?”

Met andere woorden, laat mensen iets verder denken dan het direct theologisch probleem dat ze naar voren brengen, zodat het gevolg van de afwijzing van een almachtige God zo gevoeld wordt als het is: ontzagwekkend, duister en verschrikkelijk. En hoe waardevol het is dat we in onze crisis een God aan onze kant hebben, die in zijn almacht alles ten gunste van ons kan laten werken, die we niet zouden hebben als hij een God was die dat ongeluk niet had kunnen voorkomen.

We moeten geduld hebben met mensen en niet aannemen dat hun winderige woorden hun laatste woorden zijn.

---

Noot van de vertaler

¹ Bijbelteksten zijn geciteerd uit de Nieuwe Bijbelvertaling van 2021 (NBV21)