Huwelijk: Vergeven en verdragen

Uit Bijbelse Boeken en Preken

Colossenzen 3:12-19

Omdat God u heeft uitgekozen, omdat u zijn heiligen bent en Hij u liefheeft, moet u zich kleden in innig medeleven, in goedheid, nederigheid, zachtmoedigheid en geduld. 13 Verdraag elkaar en vergeef elkaar als iemand een ander iets te verwijten heeft; zoals de Heer u vergeven heeft, moet u elkaar vergeven. 14 En bovenal, kleed u in de liefde, dat is de band die u tot een volmaakte eenheid maakt. 15 Laat de vrede van Christus heersen in uw hart, want daartoe bent u geroepen als de leden van één lichaam. Wees ook dankbaar. 16 Laat Christus’ woorden in al hun rijkdom in u wonen; onderricht en vermaan elkaar in alle wijsheid, zing voor God met heel uw hart psalmen, hymnen en liederen die de Geest u vol genade ingeeft. 17 Doe alles wat u zegt of doet in de naam van de heer Jezus, terwijl u God, de Vader, dankt door Hem. 18 Vrouwen, erken het gezag van uw man, zoals het volgelingen van de Heer past. 19 Mannen, heb uw vrouw lief en wees niet bitter tegen haar.¹

U herinnert zich misschien dat mijn vrouw, Noël, zei: “Je kunt niet vaak genoeg zeggen dat het huwelijk een presentatie is van Christus en de kerk.” (zie Efeziërs 5:31-32). Ik zei dat ik vind dat ze om drie redenen gelijk heeft. Ik zal er twee noemen. De eerste was dat door dit te stellen het huwelijk wordt opgetild uit het sitcom-riool en wordt verhoogd naar het stralend, helder firmament van Gods glorie waar het bedoeld was te zijn. Ten tweede, het stellen dat het huwelijk een presentatie is van Christus en de kerk, plaatst het stevig aan de basis van genade want dat is de manier waarop Christus de kerk tot zijn bruid nam, alleen door genade. En dat is hoe hij zijn relatie met de kerk in stand houdt – alleen door genade.

Inhoud 1 Huwelijk: De verrichting en weergave van God 2 Huwelijk: Stevig gebaseerd op genade 3 Omgebogen genade 4 Bevrijdende opsplitsing en verder 5 De fundering: De persoon en het werk van Christus 6 Uitverkoren 7 Heilig 8 Bemind 9 Interne toestanden leiden naar externe houdingen 10 Van darmen der genade naar goedheid 11 Van nederigheid tot zachtmoedigheid 12 Van lang lijden naar verdraagzaamheid en vergeving 13 Twee dingen: Verdragen en vergeven 14 Onze hoop ligt in het evangelie 15 De composthoop

Huwelijk: De verrichting en weergave van God

De eerste twee boodschappen waren bedoeld om die eerste reden te ondersteunen. Ik probeerde te laten zien dat het huwelijk de verrichting van God en de weergave van God is. Dat is de glorie van het huwelijk – het komt van Hem, komt door Hem en komt naar Hem. Het doel van het menselijk huwelijk is tijdelijk. Maar het wijst naar iets eeuwigs, namelijk, Christus en de kerk. En als dit tijdperk voorbij is, zal het verdwijnen in de superieure werkelijkheid waarnaar het verwijst.

Jezus zei in Mattheüs 22:30: “Want bij de opstanding trouwen de mensen niet en worden ze niet uitgehuwelijkt, ze zijn dan als engelen in de hemel.” Daarom zal mijn vader, Bill Piper, bij de opstanding niet een bigamist zijn. Zowel mijn moeder als mijn stiefmoeder zijn gestorven. Mijn vader voer een zesendertigjarig huwelijk met mijn moeder en, na haar dood, een vijfentwintigjarig huwelijk met mijn stiefmoeder. Maar bij de opstanding maakt die schim plaats voor de werkelijkheid. Het huwelijk is een verwijzing naar de glorie van Christus en de kerk. Maar bij de opstanding verdwijnt die verwijzing in de perfectie van de glorie.

Huwelijk: Stevig gebaseerd op genade

Vervolgens, het punt van vorige week was dat het huwelijk gebaseerd is op genade – de verticale ervaring met genade van Christus door zijn dood aan het kruis, en dan deze genade horizontaal ombuigen van echtgenoot naar echtgenote en van echtgenote naar echtgenoot. Wij hebben op basis van Colossenzen 2:13-14 en 3:13 even gewezen op deze algemene structuur van een Christelijk huwelijk (en het huwelijk waarin slechts één van de partners een Christen is). Colossenzen 2:13b-14 vertelt ons hoe God zorgde voor een basis ter vergeving van onze zonden: “… toen Hij ons al onze zonden kwijtschold. Hij heeft het document met voorschriften waarin wij werden aangeklaagd, nietig verklaard en het weggedaan door het aan het kruis te nagelen.” Het handschrift met bepalingen tegen ons gericht vanwege onze zonden werd door God weggedaan door het aan het kruis te nagelen – en het punt is natuurlijk niet dat nagels en hout onze zonden wegnemen maar de doorboorde handen en voeten van de Zoon van God nemen onze zonden weg (zie Jesaja 53:5-6).

Omgebogen genade

Vervolgens, na ons de basis van Gods vergeving door het kruis te hebben laten zien, zegt Paulus in Colossenzen 3:13b: “Zoals de Heer u vergeven heeft, moet u elkaar vergeven.” Met andere woorden, neem de genade, vergeving en rechtvaardiging die u verticaal ontvangt door de dood van Christus en buig deze horizontaal om richting anderen. In het bijzonder, echtgenoten richting echtgenotes en echtgenotes richting echtgenoten. Tegen het einde stelde ik de vraag: Waarom nadruk leggen op vergeven en verdragen eerder dan, zeg maar, nadruk op romantiek en genieten van elkaar? Ik gaf drie antwoorden:

1. Omdat er op zonde gebaseerd conflict zal zijn, moeten we zonde vergeven en eigenaardigheden verdragen, en soms zul je er niet over eens zijn wat wat is;
2. Omdat het moeilijke, ruwe werk van vergeving en verdraagzaamheid het mogelijk maakt om affecties te doen opbloeien als deze gestorven lijken te zijn;
3. Omdat God de glorie krijgt als twee zeer verschillende en zeer imperfecte mensen een leven vol trouw smeden in de oven der beproeving door op Christus te vertrouwen.

Bevrijdende opsplitsing en verder

Daarom wil ik vandaag dieper ingaan op het verdragen en het vergeven. Laat me in het begin even zeggen dat ik me er bewust – pijnlijk bewust – van ben dat er zonden zijn die huwelijkspartners tegen elkaar begaan, die verdraagzaamheid en vergeving kunnen laten doorslaan naar ondersteuning van zonden, en mogelijk een garantie zijn voor een bevrijdende opsplitsing – ik kies deze woorden met zorg: een bevrijdende opsplitsing. Ik denk aan zaken als geweldpleging, overspel, kindermishandeling, agressie uit dronkenschap, gokverslaving of diefstal dan wel liegen waardoor het gezin kapot gaat. Mijn doel vandaag is niet het daar over te hebben – dat komt later wanneer ik het onderwerp over uiteen gaan, scheiden en hertrouwen oppak. Vandaag probeer ik u een Bijbels patroon van verdraagzaamheid en vergeving te laten zien, dat u weg kan houden bij het punt van uiteen gaan, en mogelijk sommigen onder u terug kan halen als ze op die drempel staan – misschien zelfs huwelijken kan herstellen, die door de wereld “gescheiden” worden genoemd. En ik bid dat dit zaden zal planten in kinderen en alleenstaanden die mogelijk op een dag gaan trouwen, zodat u uw huwelijken zult bouwen op deze rots van genade.

De fundering: De persoon en het werk van Christus

Toen Paulus bij Colossenzen 3:12 aankwam, had hij een massieve fundering aangelegd in de persoon en het werk van Christus aan het kruis. Dit is de fundering van het huwelijk en alles van het leven. De belangrijkste veldslagen in het leven en in het huwelijk zijn veldslagen om in deze persoon en in dit werk te geloven. Ik bedoel er écht in te geloven – het te vertrouwen, te omarmen, te koesteren, te waarderen, erop te bouwen, het te ademen, er je leven naar vormen. Dus als Paulus aankomt bij Colossenzen 3:12 moedigt hij ons aan met woorden die barsten van de emotie-oproepende werkelijkheid die is gebaseerd op Christus en zijn reddingswerk.

Uitverkoren

Ten eerste zijn er drie beschrijvingen van u, de gelovige, die hij gebruikt om u te helpen bij het aanvaarden van zijn aanmoediging. “Omdat God u heeft uitgekozen, omdat u zijn heiligen bent en Hij u liefheeft, …” Hij staat op het punt ons te vertellen wat voor soort hart en houding we moeten hebben – die we moeten aandoen als gewaden. Maar eerst noemt hij ons uitgekozen, heilig, bemind. Wij zijn Gods uitverkorenen. Voordat de schepping van de wereld plaatsvond, koos God ons in Christus. U kunt uit zijn woorden in Romeinen 8:33 opmaken hoe waardevol dit voor Paulus is: “Wie zal Gods uitverkorenen aanklagen?” Het antwoord is dat niemand een aanklacht tegen Gods uitverkorenen kan indienen. Paulus wil dat wij het wonder van het uitverkoren zijn voelen als onoverwinnelijk bemind worden. Als je je verzet tegen het feit uitverkiezing, verzet je je tegen bemind worden.

Heilig

Daarna noemt hij ons heilig – dat wil zeggen, afgezonderd voor God. Hij koos ons met een doel – om zijn heilige mensen te zijn. Om van het wereldse los te komen en niet meer “gewoon” of onrein te zijn. Efeziërs 1:4: “In Christus immers heeft God, voordat de wereld gegrondvest werd, ons uitgekozen om heilig en zuiver voor Hem te staan.” 1 Petrus 2:9: “Maar u bent een uitverkoren geslacht … een heilige natie.” Dat is eerst een positie en een lot voordat het een gedragspatroon wordt. Daarom vertelt hij ons wat het soort gedrag is waarmee wij ons moeten “kleden.” Hij weet dat we in de praktijk nog niet zover zijn. Hij roept op om in het leven heilig te worden omdat we in Christus heilig zijn. Kleed u passend naar wat u bent. Draag heiligheid.

Bemind

Dan noemt hij ons bemind. “Uitverkorenen van God, heiligen en geliefden.”² God, de schepper van het universum, koos u, zonderde u voor zichzelf af en bemint u. Hij is voor u en niet tegen u. “Maar God bewijst ons zijn liefde, doordat Christus voor ons gestorven is toen wij nog zondaars waren” (Romeinen 5:8). Dit is het begin van hoe echtgenoten en echtgenotes elkaar verdragen en vergeven. Ze zijn er helemaal van onder de indruk. Mannen, zet u in om dit te zien en er van te genieten. Vrouwen, zet u in om dit te zien en er van te genieten. Put hieruit uw leven. Put hieruit uw vreugde. Put hieruit uw hoop – dat u uitverkoren, afgezonderd en bemind bent door God. Bepleit met de Heer dat dit de hartslag van uw leven en uw huwelijk zal zijn.

Interne toestanden leiden naar externe houdingen

Nu, op deze basis – op basis van deze diepgaande, nieuwe, op God-gerichte identiteit – is u gezegd waarmee u zich moet “kleden.” Hoe kleedt zich een uitverkoren, bemind en heilig kind van God? Dat wil zeggen, er is u gezegd welke houding en gedrag passen bij en voortvloeien uit het uitverkoren, afgezonderd en bemind zijn door God via Christus.

Ik denk dat er drie interne toestanden beschreven zijn die leiden naar drie externe houdingen. “Omdat God u heeft uitgekozen, omdat u zijn heiligen bent en Hij u liefheeft, moet u zich kleden in innig medeleven, in goedheid, nederigheid, zachtmoedigheid en geduld.”

Van darmen der genade naar goedheid

Laten we het in paren opdelen. Vers 12: “Innig medeleven, in goedheid.” Letterlijk: “darmen der genade en goedheid.” “Darmen der genade” is de interne toestand, en “goedheid” is de externe houding. Wees genadig in uw meest innerlijk wezen, en vanuit deze goede aarde groeit het fruit der goedheid. Dus echtgenoten, laat uw wortels afdalen met behulp van het vertrouwen in Christus door het evangelie totdat u een genadevoller persoon bent geworden. Echtgenotes, laat uw wortels afdalen met behulp van het geloof in Christus door het evangelie totdat u een genadevoller persoon bent geworden. En ga dan vanuit deze milde genade vol goedheid met elkaar om. De strijd is tegen onze eigen innerlijke genadeloze zelf. Ga deze strijd aan met behulp van het geloof, door het evangelie, in gebed. Wees verlamd, gebroken, herbouwd, blij gemaakt en genadig gemaakt omdat u verkozen, heilig en bemind bent.

Van nederigheid tot zachtmoedigheid

Het volgend paar is “nederigheid, zachtmoedigheid.” Vers 12: “Moet u zich kleden in innig medeleven, in goedheid, nederigheid, zachtmoedigheid…” Ook hier, “nederigheid” is de interne toestand, en “zachtmoedigheid” is de externe houding. Mensen van wie de harten nederig in plaats van hoogmoedig zijn, zullen zachtmoediger naar anderen zijn. Zachtmoedigheid rekent anderen boven onszelf en dient hen. Dat gebeurt als het hart nederig of bescheiden is.

Dus echtgenoten, laat uw wortels afdalen met behulp van het geloof in Christus door het evangelie totdat u nederiger en bescheidener bent. Echtgenotes, laat uw wortels afdalen met behulp van het geloof in Christus door het evangelie totdat u nederiger en bescheidener bent. En ga dan vanuit deze bescheidenheid vol zachtmoedigheid met elkaar om. De strijd is tegen ons eigen trotste, egocentrische innerlijke zelf. Ga deze strijd aan met behulp van het geloof, door het evangelie, in gebed. Wees verlamd, gebroken, herbouwd, blij gemaakt en genadig gemaakt omdat u verkozen, heilig en bemind bent.

Van lang lijden naar verdraagzaamheid en vergeving

Het volgend paar is geen paar. Het is een interne toestand gevolgd door verdraagzaamheid en vergeving. Vers 12: “Moet u zich kleden in innig medeleven, in goedheid, nederigheid, zachtmoedigheid en geduld. Verdraag elkaar en vergeef elkaar als iemand een ander iets te verwijten heeft; zoals de Heer u vergeven heeft, moet u elkaar vergeven.” Daarom noem ik “geduld” de innerlijke toestand, en verdraagzaamheid en vergeving de externe houdingen of het extern gedrag.

De letterlijke vertaling van geduld is “lang lijden” (makrothumian). Dat wil zeggen, word het type persoon dat geen kort lontje heeft, maar een lange. Een zeer lange. Word een geduldig mens, moeilijk kwaad te krijgen, haastig om te luisteren, traag om te spreken (Jakobus 1:19). Deze drie door mij genoemde interne toestanden verbinden onderling en beïnvloeden elkaar. “Darmen der genade” (innig medeleven) en “nederigheid” (bescheidenheid) leiden naar “lang lijden” (geduld). Als u snel kwaad gemaakt kunt worden in plaats van geduldig te zijn, is de wortel daarvan waarschijnlijk een tekort aan genade en een tekort aan nederigheid. Met andere woorden, uitverkoren, heilig en bemind zijn heeft uw hart niet gebroken noch u weggeleid van egocentrisme en hoogmoed.

Dus echtgenoten, laat uw wortels afdalen met behulp van het geloof in Christus door het evangelie totdat u genadiger en nederiger bent, en op die manier geduldiger. Echtgenotes, laat uw wortels afdalen met behulp van het geloof in Christus door het evangelie totdat u genadiger en nederiger bent, en op die manier geduldiger. En ga dan hoe met elkaar om? De andere twee waren paren: Innig medeleven leidt naar een houding vol goedheid, nederigheid leidt naar een houding van zachtmoedigheid, en nu, geduld (of lang lijden) leidt naar wat?

Twee dingen: Verdragen en vergeven

Twee dingen, niet één ding: Ten eerste, “verdraag elkaar” en dan, ten tweede, “vergeef elkaar als iemand een ander iets te verwijten heeft.” Verdragen en vergeven. Wat betekent dat en hoe ziet dat eruit in het huwelijk? Eerst een toelichting op deze twee woorden. “Verdraag”: Het woord is letterlijk “verduren” – verduur elkaar. Jezus gebruikt het in Lucas 9:41: “Wat zijn jullie toch een ongelovig en dwars volk, hoe lang moet Ik bij jullie blijven en jullie nog verdragen?” Paulus gebruikt het nogmaals in 1 Corinthiërs 4:12: “Worden we vervolgd, dan verdragen we het.” Word hier dus een lang lijdende persoon en verduur elkaar. Verdraag. “Alles verdraagt ze [de liefde], alles gelooft ze, alles hoopt ze, in alles volhardt ze. De liefde zal nooit vergaan” (1 Korintiërs 13:7-8).

Het andere woord is vergeef. Er staan in het Nieuwe Testament ten minste twee woorden voor vergeven. Die hier gebruikt wordt (charizomenoi) betekent geef vrijelijk of genadevol. Het idee is niet een strikt gelijkwaardige betaling. Maar iemand beter behandelen dan hij verdient. Dus in die zin vergeef je iemand als die je iets heeft aangedaan, en daardoor staan ze bij jou in het krijt. Volgens zuivere gerechtigheid heb je het recht om enig lijden van hen te vorderen voor het leed dat ze je hebben aangedaan. Maar je ziet niet alleen af van de eis tot betaling, je “geeft gratis” het goede in ruil voor het kwaad. Dat is de betekenis van dit woord (charizomai). Uw houding is vergevend – u geeft geen kwaad in ruil voor kwaad, maar u zegent (1 Korintiërs 4:12; 1 Thessalonicenzen 5:15; Mattheüs 5:44; Lucas 6:27).

Onze hoop ligt in het evangelie

Wat ik hier nu zo behulpzaam vind is dat Paulus erkent dat zowel vergeving als verdraagzaamheid samen cruciaal zijn voor het leven – ongeacht of dat in de kerk of in het huwelijk is. Vergeving zegt: Ik zal u niet slecht behandelen vanwege uw zonden tegen mij of uw irritante gewoontes. En verdraagzaamheid erkent (meestal voor zichzelf) die zonden tegen mij en die irritante gewoontes die me echt storen! Als er niets van de ander zou zijn dat ons echt zou storen, zou het niet nodig zijn om te zeggen “verdraag elkaar.”

Als je met iemand trouwt, weet je niet hoe diegene zal zijn over dertig jaar. Onze voorvaderen stelden geen huwelijksgeloften samen met hun kop in het zand. Hun ogen waren wijd open voor de werkelijkheid – “om te hebben en vast te houden vanaf vandaag, in goede en slechte tijden, in rijkdom en armoede, in ziekte en in gezondheid, om lief te hebben, te eren en te koesteren, tot de dood ons scheidt, en daartoe zweer ik je mijn trouw.” Je weet niet hoe deze persoon in de toekomst zal zijn: Het zou beter kunnen zijn dan je ooit gedroomd had, of juist erger. Onze hoop is gebaseerd op het volgende: Wij zijn uitverkoren, heilig en bemind. God is voor ons, en alle dingen zullen werken ten gunste van hen die van hem houden.

De composthoop

Hoe zit het dan met die composthoop? Stel uw huwelijk eens voor als een grasveld. U betreedt het in het begin vol hoop en vreugde. U kijkt naar de toekomst en ziet prachtige bloemen, bomen en glooiende heuvels. En die schoonheid is wat jullie in elkaar zien. Jullie relatie bestaat uit het veld, de bloemen en de glooiende heuvels. Maar al snel stap u in koeienvlaaien. De haken en ogen van uw huwelijk lijken overal op te duiken. Vooral ’s avonds laat zijn ze aanwezig. Dat zijn de zondes, tekortkomingen, eigenaardigheden, zwakheden en irritante gewoontes van u en uw wederhelft. U probeert ze te vergeven en te verduren met genade.

Maar ze kunnen uw relatie gaan overheersen. Mogelijk is het niet waar maar het voelt wel alsof die het enige zijn – koeienvlaaien. Ik denk dat de combinatie van verdraagzaamheid en vergeving leidt naar het ontstaan van een composthoop. En nu begint u de koeienvlaaien weg te scheppen. Jullie kijken beide naar elkaar en erkennen dat er wel heel veel koeienvlaaien zijn. Maar jullie zeggen tegen elkaar: Weet je, deze relatie bestaat uit meer dan koeienvlaaien. En we verliezen het zicht daarop omdat we ons concentreren op die koeienvlaaien. Laten we ze allemaal op de composthoop gooien. Als het moet, gaan we erheen, ruiken het, voelen ons beroerd en gaan ermee om zo goed we kunnen. En dan lopen we weg van die hoop en richten we onze ogen op de rest van het veld. We pakken een paar favoriete paden en heuvels waarvan we weten dat die niet bezaaid zijn met koeienvlaaien. En we zullen dankbaar zijn voor het deel van het veld dat liefelijk is.

Onze handen mogen vies zijn. En onze ruggen mogen pijn doen van al dat wegscheppen. Maar één ding weten wij. We zullen onze tent niet opzetten bij de composthoop. Daar zullen we alleen heen gaan als het echt moet. Dat is de genadegift die we elkaar steeds weer, weer en weer geven – want we zijn uitverkoren, heilig en bemind.

---

Noot van de vertaler

¹ Tenzij ander vermeld zijn Bijbelteksten geciteerd uit de Nieuwe Bijbelvertaling van 2021 (NBV21)

²Herziene Statenvertaling (HSV)